KENTLEŞME VE YAYALAR
Mualla Akgün
İnsan vücudunun yaşam yolları, Dünyanın çevresini dolaşabilecek uzunlukta damar dolaşım sistemidir.Ana damarlar ve kılcal damarlar görevlerini yaptıklarında,sağlığın kapısı açık olmaktadır.
Kentlerde ise: dolaşım, ulaşım sistemi ana arterler ,tali yollar, kaldırımlardır.Hepsi birbirini tamamlayan bir bütün olarak çalışırlar.Birinin eksikliği, bozukluğu,bütününü etkileyen unsurlar içerir.
Trafik, arabalar,yayalar,insanlar ,hayvanlar canlılar,birbirine saygı içinde trafik kuralları zinciri ile akış sağlarlar.
Çevre Şehircilik İklim değişikliği Bakanlığı Kaldırım ve yürüyüş yolları için, 1 Temmuz 2024 tarihinden itibaren, imar planı bulunan yerlerde, yeni yapılacak veya yenilenecek kaldırım ve yürüyüş yollarında uygulanacak, şartları yönetmelik ile belirlemiştir.
Kaldırım yönetmeliğine göre,yayanın güvenli ve kesintisiz yürüyebilmesi için Kaldırımların fiziksel özelliklerinin belirlendiği, kaldırımların yüksekliği hiçbir yerde 15 santimetreyi aşmayacak demiştir.
Kaldırımlar üst üste yenilendiği için 25 cm kadar yüksek olan yerler vardır yaşlılar çocuklar,kullanma zorluğu çekmektedir.Düşmeler kazalar olabilmektedir.
Kaldırımlar, taşıt yolu ile yaya hareket alanını ayıran "yaya emniyet şeridi", yayaların kesintisiz, güvenli ulaşımını sağlayacak düşeyde ve yatayda engel bulunmayan "kaldırım net yürüme alanı" ve mülkiyetlerin kaldırımlara bağlantısını sağlayan "mülkiyet etki şeridi" olarak 3 ayrı bölüm şeklinde değerlendirilecek.
Yaya emniyet şeridinde bitkilendirme yapılabilecek, çöp kutusu, elektrik direği, levha, pano gibi kentsel donatı elemanları bu şeride yerleştirilecek.
En dar sokakta dahi asgari net yürüme alanı genişliği 1,5 metreden az olmayacak. Yürüyüş alanları üzerinde en az 2 metre 20 santimetre yüksekliğine kadar hiçbir şekilde engel bulunmayacak.
Yaya yollarında insanlar için tehlike arz eden çukur ve engellere müsaade edilmeyecek, düşme tehlikesi olan alanlar için korkuluk gibi önlemler alınacak, elektrik kabloları kaldırım üzerinde açıkta bırakılmayacak. Yaya yolları ve kaldırımların aydınlatılmasında yönetmelikte belirtilen kurallara uyulacak.
Yönetmelik yayaların en büyük sorunlarından olan yaya hareket alanları üzerine taşıtların park etmesinin önlenmesi için ilgili idarece koruyucu engeller konulacak.
Tüm yönetmeliğe konan maddeler yıllarca yerel yönetimlerin Belediyelerin İmar planları yapımında uygulamalarında önemle durduğu konuları kapsamaktadır.
Depremlerde, doğal afetlerde ve İzmir de kordonda elektrik direği dibinde gencin su birikintisinde elektriğe kapılarak ölmesi ,yine köpeğin yakın zamanda sahibini kurtarması, aynı akıbeti yaşaması, can kayıpları kaldırımlar için yönetmelik çıkarılmasının öncüsü olmuştur. Ne yazık ki önce ölüm kayıplar ,acılar,üzüntüler,kazalar sonra tedbirlerin alınması çokça yaşanan gerçekler olmaktadır.
Kaldırımlarda,yayaların sağlıkla yürümesi,engellilerin sağlıklı güvenli yürüyebilmeleri,her zaman gündemdedir. Çözüm önerileri üretilmiştir.Çalışılmaktadır. Çözümler kısa sürede eski haline dönmekte sürdürülebilir hale getirilememiştir.Bu konunun devamlılığı sürdürebilirliği esastır.
Kahvehane önlerine atılan sandalyeler kadın ve çocukların geçitlerini engellemekte,kaldırımdan aşağı cadde ve sokağa inseler trafik can güvenliği emniyeti tehlikeye girmektedir.
Zamanla bozulmalar,kilit taşlarının yerinden kalkması deformasyonu,kırılması oynaması yapım eksiklikleri yayaları kullananlar için zorluklar yaşatabilmektedir.Bu açıdan yerinde tespitlerin yapılarak elden geçirilmesi, kaldırım çıkışlarında engelliler için rampaların, olmayan kaldırımlarda yapılması, aksayan kısımların düzeltilmesi yaşam kalitesini artıracaktır.
Gerek esnafımız, gerek Belediye Fen İşleri, Zabıta birimi,gerekse vatandaşımız, Muhtarlar , sivil toplum işbirliği kent konseyi ile ortak akılla,ortak uygulama ile bu soruna çözüm üretme çalışması yapılabilir.
Kampanya başlatarak pilot bölge olarak seçtiğimiz Mahalleler de kaldırımları yayaya tahsis ederek;
Yayanın sağlıklı geçişi,çocuk arabası ile geçiş, pazar arabası,pazar sepetiyle geçiş,engellilerin rampaları elden geçirilerek geçişleri kolaylaştırıp sağlıklı hale getirebilir.
Toplumun her kesiminin sorumluluğunu aldığı anda kolaylıklar gelecektir.Bu beni ilgilendirmiyor,zaten para veriyorum,yapsınlar zihniyetinden kurtulmalıyız...
Engelli rampalarının önüne çıkışları engelleyecek şekilde düşünülmeden, konan bisikletler, motorlar, arabalara stıkırler yapıştırarak hatırlatıcı olmak gerekebilir.Farkındalık yaratmak gerekebilir.
6 nokta görme engelliler için yapılan sarı yürüyüş yolları plastik malzemeden yapıldığı için,bozulmuş fonksiyonu yerine getirmemiştir. Paslanmaz çelik ve özel parke taşları ile kalıcı çözümlere gidilebilir.
KALDIRIMLAR YAYALARINDIR.
