ANIT KABİR ANKARA
Mualla Akgün
Atatürk'ün; Dolmabahçe Sarayı no:71 nolu odada, 10 Kasım 1938 tarihinde ölümünün ardından;
Atatürk'ün sağlığında, manevi kızı Afet İnan nerede yatmak istediğini sormuş,Milletim beni istediği yere yatırsın, ama beni unutmasın demiştir.Anadolu nun tüm İllerinden birer avuç toprak getirilsin denmiş o da yapılmıştır.
Atatürk,aslında Ankara da yatmak istiyordu, hastalığında Ankara'ya gitmek istemiş doktorları izin vermemiştir.
Anıt mezarın inşa süreci tamamlanıncaya kadar, naaşın Ankara Etnografya Müzesinde kalacağı açıklanmıştır. 19 Kasım'da Ankara'ya İzmit üzerinden belli duraklarda mola vererek, taşınan cenaze, 21 Kasım'da düzenlenen törenle müzeye konulmuştur..
17 Ocak 1939'daki Cumhuriyet Halk Partisi meclis grubu toplantısında, Atatürk için bir anıt mezar yapılması kararı alınmıştır.
Mezarın yerinin belirlenmesi için CHP meclisinde 15 kişilik komisyon oluşturulmuştur.Komisyon yabancı mimarlarında fikirlerini alarak, Anıtın Rasat tepe de yapılmasını kararlaştırmışlardır.
Bugün Barış Parkı olarak bilinen arazinin bir kısmı şahıs arazisi olduğu için kamulaştırılma çalışmalarına başlanmıştır.
1 Mart 1941'de anıt mezar için uluslararası bir proje yarışması düzenlenmiştir. Uluslararası yarışmaya, Türkiye'den 25; Almanyadan dan 11; İtalyadan 9; Avusturya Çekoslovakya, İsviçre den ise birer adet olmak üzere toplam 49 proje gönderilmiştir.Jüri tarafından 47 proje yarışmaya katılıma hak kazanmıştır.
Yarışma devam ederken Ivar Tengbom, Karoly Weichinger,Paul Bonatz; yarışmanın sona ermesinin ardından ise Arif Hikmet Holtay,Muammer Çavuşoglu ve Muhlis Sertel, jüri üyesi olarak belirlenmiştir.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü başkanlığında toplanan bakanlar Kurulu toplantısında,, Hikmet Onat ile Orhan Arda'nın projesi yarışmanın birincisi olarak belirlenmiştir.Jüri tarafından önerilen iki proje,ikinci seçilmiştir.5 projeye de mansiyon ödülü verilmiştir.
Birinci seçilen projenin hükümetin önerileri doğrultusunda müelliflerince yapılacak bazı değişikliklerle uygulanmasına karar verilmiştir. 5 Nisan 1943'te Başbakanlık, jürinin eleştirileri doğrultusunda altı ay içerisinde yeni bir proje hazırlamalarını Hikmet Onat ile Orhan Arda'ya tebliğ etmiştir.
Mimarların tadilat projesini sundukları Başbakanlık Anıtkabir Komisyonu, 18 Kasım 1943'te aldığı kararla, mimarların uygun gördükleri düzenlemelerinin ardından projenin uygulanacağını bildirilmiştir. Proje İkinci Mimarlık Akımı üslubu ile Neo klasik tarzda yapılmıştır.
Projenin Türkiye topraklarında hüküm sürmüş medeniyetlerin Hitit,Antik,Yunan,Selçuklu,Osmanlı kültürlerinden izlerin taşındığını görmekteyiz.
9 Ekim 1944 tarihinde temel atma töreni ile inşaata başlanılmıştır.İnşaat dört kısım halinde gerçekleştirilmiş,1953 ekiminde tamamlanmıştır. İnşaat devam ederken bile bazı değişikler yapılmıştır.
10 Kasım 1953 tarihinde düzenlenen törenle Atatürk'ün naaşı Anıt Kabir'e nakil edilmiştir.Törene Dünya ülkelerinden 17 kişi, devlet başkanları bizzat kendileri, diğer Ülkeler temsillerini göndermişlerdir.
1966 tarihinde 4 .Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel ile 1960-1963 yılları arasında defin edilen kişilerin naaşları ve 1973 yılından beri İsmet İnönü'ün kabri, 1988 de Anıtkabirden kaldırılmıştır.
