Sektör Sayfası

14. Ödemiş Süs Bitkileri Ve Fidancılık Sergisi dolayısıyla ve Ödemiş’te son yıllarda tarım alt sektörleri içinde yükselen bir dal olması nedeniyle Ödemiş’te sektörün önde gelen isimlerinden konuya ilişkin bilgi, çalışma ve değerlendirmeler sunmaya, bölgemizin önemli geçim ve gelir kaynağı bu alanda çalışmalar yürüten, yatırımlar yapan temsilcilerine sayfalarımızda yer veriyoruz. Sektörün emektarı Aydın Dinçaslan röportajının ardından Ödemiş’te en büyük ve önemli üreticilerden 1988’de üretime başlamış ve 2003 yılında kurumsallaşmaya gitmiş Çobanoğlu Süs Bitkileri ve Çiçekçilik firma sahibi Mustafa Çoban’dan gelen sektörel bilgi yazısını sizlere sunuyoruz.

DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE SÜS BİTKİLERİ SEKTÖRÜ

Lider Avrupa

Dünya’da en büyük süs bitkileri üreticisi ülkeler İtalya, Hollanda ve Almanya’dır. Hollanda’nın süs bitkisi ihracatı yıllık 20 milyar dolar düzeyindedir. Diğer iki ülkede de bu rakam benzer durumdadır. Bu ülkeler Dünya’daki tüm süs bitkisi ihtiyacını karşılamaktadır. Türkiye’de ise ihracat rakamı 80 milyon dolar civarındadır. Özellikle Hollanda sadece üretmekle kalmayıp Dünya’daki tüm süs bitkisi ürünlerini pazarlamaktadır.

Ülkemizdeki gelişmeler son 30 yılın ürünü

Ülkemizde de hızlı yapılaşma ve sanayinin gelişmesi ile daha yaşanılabilir alanlara ihtiyaç doğmuştur. Özellikle belediyeler; şehir ağaçlandırması, park-bahçe düzenlemelerinde yurtdışından bitki almak suretiyle bu ihtiyacı karşılamaktaydı. Bu tüketim talebi doğrultusunda ülkemizdeki süs bitkileri sektörü de hızlı bir şekilde gelişim göstermiş ve üretim faaliyetleri artmıştır. Özellikle dış mekân süs bitkisi üretiminde son 30 yılda büyük mesafeler kaydedilmiştir. Buna bağlı olarak ihracat rakamları ithalat ile denk pozisyona gelmiştir. Sektörün önündeki birtakım engellerin kaldırılmasıyla yakın bir gelecekte ihracat rakamlarının ithalatın önüne geçmesi işten bile değildir.

Alıcılarda %70 oranla kamu ön sırada

Türkiye’de başta Ödemiş ve Bayındır olmak üzere Yalova, Sakarya, Bursa, Antalya, Adana ve Mersin dış mekân süs bitkileri üretiminin yoğun olarak yapıldığı yerlerdir. Bu üretimin yaklaşık %70’ini kamu (belediyeler, karayolları vb.), kalan kısmını ise peyzaj firmaları, tedarikçiler ve yurtdışı piyasa talep etmektedir. Diğer tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü sektörlerle kıyaslandığında süs bitkileri sektörü istihdam konusunda büyük bir potansiyele sahiptir. Süs bitkileri üretiminin her sürecinde insan unsuru en önemli kaynaktır.

ÖDEMİŞ SÜS BİTKİLERİ SEKTÖRÜNÜN NERESİNDE?

Doğal sera görünümünde

Ödemiş; Küçük Menderes Havzası’nda, etrafı dağlarla çevrili, tabii sera görünümünde, süs bitkisi üretimine uygun bir havzada bulunmaktadır. Toprak yapısı ve iklim şartları süs bitkileri yetiştiriciliği açısından çok uygun imkânlar tanımaktadır. İllere göre süs bitkisi üretim alanlarına bakıldığında İzmir ilk sırada gelmektedir. Nitekim Türkiye’nin diğer bölgelerinden üretim yapmak amacıyla bölgemizde varlık gösteren firmalar bulunmaktadır.  Ödemiş, yoğun üretim sebebi ile özellikle Türkî Cumhuriyetler ve Ortadoğu ülkelerinin ilgisini çekmektedir.

İrili ufaklı 1000 işletme

Genel olarak bakıldığında Ödemiş’te irili ufaklı 1000 işletme bu sektörde varlık göstermektedir. Son aylarda ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik durum sebebi ile bu sayıda bir miktar düşüş yaşanmıştır. Bitkiler gereken bakım ve uygun yetiştirme ortamı sağlandığında gelişimiyle doğru orantılı olarak her geçen yıl değerini artırır. Teknik olarak büyük ve değerli bitkiler üretebilmek için de geniş üretim alanlarına ihtiyaç vardır. Ödemiş’te küçük ölçekte üretimin yaygın olması sebebi ile rekabet yüksek, fakat fiyatlar düşüktür. Bu da üreticiyi kısır bir döngünün içine sokmaktadır. Yoğun tüketim bölgesi Marmara’ya olan uzaklık da bölgemiz için bir dezavantaj oluşturmaktadır.

SORUNLAR

Desteklemelerden faydalanamıyor ve KDV oranı

Süs bitkisi üretimi mevzuat gereği Tarım ve Orman Bakanlığı denetiminde üretici belgesi olmak kaydıyla gerçekleştirilmektedir. Kanuni mevzuatı 5553 sayılı yasa ile düzenlenmiştir. Kanunun uygulanmasında yaşanan zorluklar ısrarlı taleplere rağmen Bakanlık tarafından giderilememiştir. Süs bitkileri üretimi havza bazlı desteklerden ve ürün bazlı desteklerden mahrum bırakılmıştır. Tarımsal ürünlerde genel KDV oranı %8 ve %1 olarak uygulanırken tarımsal bir faaliyet olan süs bitkileri sektöründe %18 olarak uygulanmaktadır. Yüksek KDV ve sektörün teşviklerden faydalanamaması sektörü kayıt dışılığa yönlendirmektedir. Bu yüzden üreticiyi denetlemek, yönlendirmek mümkün değildir. Bu da sektörde başlı başına bir sorun teşkil etmektedir.

Mevzuatta belge karmaşıklığı

 Kanun çıktığında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olan fakat değişim sonrasındaki ismiyle Tarım ve Orman Bakanlığı süs bitkisi üreticisinden süs bitkisi üretici belgesi, orman bitkilerinde de orman bitkileri yetiştiriciliği belgesi talep etmektedir. Aynı Bakanlık içerisinde süs bitkisi üreticisi iki ayrı uygulama ile karşı karşıya kalmaktadır. Örneğin bir süs bitkisi üreticisinden Tarım Bakanlığı’nın verdiği üretici belgesi için ziraat mühendisi veya peyzaj mimarı, Orman Genel Müdürlüğü’nün verecek olduğu üretici belgesi için orman mühendisi çalıştırması talep edilmektedir. Her iki kurumla yürütülecek olan bu süreç üreticiler açısından bir yük teşkil etmektedir. Ayrıca üretici belgelerinin verilmesi ve yenilenmesi süreci, üretim kapasitesi raporu ve ihracat işlemlerinin İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğünce gerçekleştiriliyor oluşu üreticinin gereksiz zaman ve efor harcamasına sebep olmaktadır. Bunun yerine bu işlemlerin Ödemiş İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünce gerçekleştirilmesi süreç yönetimi açısından daha faydalı olacaktır.

Sektör refahı belli kesimin elinde

Üretim kalitesinde ve standardında üretici kaynaklı sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunların giderilmesinde kaliteli bitki talep etmek suretiyle en kilit rol kamu kurumlarına düşmektedir. Belediyeler ve diğer kamu kurumları süs bitkisi alımlarını belli başlı firmalardan karşılamaktadır. Üretici ürününü gerçek değerinde satamamaktadır. Sektör refahı belli bir kesimin elinde kalmaktadır. Bu aracı kesim pazarı kendi elinde bulundurarak ya çok düşük fiyata bitki almakta ya da üretim faaliyetlerini kamunun gelecekteki talebi hakkında ön bilgiye sahip olarak kendi gerçekleştirmektedir.

İthal ürün talebi en çok belediyelerden

Özellikle belediyelerin görselliği ön planda tutarak büyük bitkiler ithal etmesi ülkemiz üreticisinin desteklenmemesine sebep olmaktadır. Bu bitkilerin ülkemizde de üretilmesi mümkündür fakat üretim sürecinin uzun olması sebebi ile dayanma gücü gerektirmektedir. Belediyelerin ithalat yerine iç piyasadaki mevcut kaliteli bitkileri talep etmesi üreticinin de kendisini geliştirmesini sağlayacak ve böylece daha kaliteli bitkilerin üretilmesinin yolu açılacaktır.  Üretim için her türlü kaynağa sahip olduğumuz bu toprakların değerini bilerek yerli üreticinin desteklenmesi hem sektörün hem de ülkemizin kalkınması için şarttır.

Sektörü temsilen ulusal düzeyde bir birlik bulunmasına ve genel sorunlar ilgili makamlara iletilmesine rağmen sorunların çözümünde bürokrasinin ağır işlemesi sebebi ile akıcı bir yol alınamamaktadır.

Mustafa Çoban-Çobanoğlu Çiçekçilik

Mursallı Köyü Altı 3.km Ödemiş