Nobel Ödüllü İktisatçı: 'Sosyal Ekonomi ve Kooperatifler Vazgeçilmez!'

Nobel Ödüllü İktisatçı Joseph Eugene Stiglitz’in (1943) adını hiç duydunuz mu? Kısaca tanıtayım: Amerikalı iktisatçı. Columbia Üniversitesi öğretim üyesi. 2001’de Nobel Ekonomi Ödülü aldı. Dünya Bankası Başiktisatçısı. Küreselleşme, piyasa tutuculuğu ve Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi uluslararası kurumlar hakkındaki bakış açılarıyla ünlü.                                                                                                                 Stiglitz ile ilgili bir olayı paylaşacağım. 26 Nisan 2018’de Kosta Rika Üniversitesi ve Kooperatif Çalışmaları ve Eğitim Merkezi tarafından düzenlenen “Kooperatifler ve Sosyal Ekonomi” etkinliği düzenlenir. Orada Stiglitz bir konuşma yapar. Nobel ödüllü iktisatçının kooperatifçilik hakkındaki yaklaşımı çok ilginçtir.                                                                              Kooperatifler ve Sosyal Ekonomi: Ekonomik Denge için Temel Unsurlar  (Cooperatives and the Social Economy: Key Elements for Economic Balance) başlığını taşır sunum. İlk bölümünde piyasa ekonomisinin eleştirisi yapılır. Serbest işleyen piyasaların toplumun çoğunluğu açısından iyi işlemediği kanıtlarıyla ortaya konur. Piyasa ekonomisinin alternatifi var mı diye de sorgulanır. Vardır: Kooperatiflerin merkezinde yer aldığı Sosyal Ekonomi.                                                                                                       Stiglitz, Sosyal Ekonomi’yi anlatır. Şöyle sıralar Sosyal Ekonomi’nin özelliklerini:        1- İnsana öncelik verir. İnsanların maddi refahını değil, bütünsel refahını ön planda tutar. 2-Tercihlerimiz, inançlarımız, diğer insanlara karşı tutumlarımızla bizim “kim” olduğumuzu tanır. İçine yerleşik olduğumuz ekonomik, siyasi ve sosyal çevredeki değişikliklerin farkındadır.                                                                                                             3-Ayrıca mülkiyet ve kararlara katılım insanları eyleme yönlendirebilir, yeniliği teşvik edebilir ve “kimliği” o denli değiştirebilir ki bireyin ve işletmenin çıkarları birbirlerine daha uyumlu hale gelir.                                                                                                          Sosyal Ekonomi, sonuçta çıkar uyuşmazlığından doğan asil-vekil sorununu azaltır.                                    Stiglitz, kapitalist toplumların en “kapitalisti” olan ABD’de bile en başarılı kurumlardan bazılarının kâr amacı gütmeyen kurumlar (işçilerin yönetimde hatırı sayılır ölçüde söz sahibi olduğu kurumlar ve kooperatifler) olduğunu da vurgular. Bunu da açıklar:               1- ABD’nin en başarılı sektörü olan yükseköğretimde devlet kurumlarının da içinde olduğu kâr amacı gütmeyen kurumların egemenliği söz konusudur.                                          2- Tarihsel olarak ilk ulusal perakende mağazası olan Sears Roebuck’ta olduğu gibi en başarılı firmaların bazılarının mülkiyetinin bir kısmı işçilere aittir.                                         3- Bugün, ABD’nin en dinamik firmalarında (Silikon Vadisi’ndekiler) işçileri şirket hissesi vererek ödüllendirmek ve işe almak yaygındır.                                                   SONUÇ: Nobel Ödüllü Joseph Stiglitz, Sosyal Ekonomi ve Kooperatiflerin piyasayı dengeleyici rolünü gündeme taşıyor. Bir ekonomik örgütlenme modeli olarak kooperatifçilik alternatifinin varlığına dikkat çekiyor. Stiglitz’e göre (2009), piyasa ekonomisinin yarattığı sorunlara çözüm bulmak; piyasa, devlet ve sosyal ekonomi arasında doğru dengeyi bulmakla mümkün olabilir. Başarılı ülkeler bu dengeyi kurabilen ülkelerdir. “Daha dengeli bir ekonomi ve toplum istiyorsak Kooperatifler ve Sosyal Ekonomi vazgeçilmezdir.”                                                                                                                  Gelelim ülkemize. Bizim yöneticilerimiz -Sosyal Demokrat Belediyeler dışında- bu gerçeğin farkında mı? Kooperatiflere destek mi oluyorlar, köstek mi? Sosyal Ekonomi’nin yanından bile geçeni var mı? Bu sorulara siz de ekleme yapabilirsiniz…

https://sosyalekonomi.org/nobel-odullu-bir-iktisatcinin-gozunden-sosyal-ekonomi-ve-kooperatifler/ Erişim:22.01.2021-12:07