Kuru domates sezonu başladı

Ege’de uçsuz bucaksız engebeli bir arazide boylu boyunca yayılan domatesler, kurutularak yeni bir tat ve yeni bir gelir kapısına dönüşüyor. Kurulmuş domates elde etmek için güneşin altına serilen tonlarca ürün, görsel bir şölene dönüşürken bu çalışma için verilen emek de ortaya çıkıyor. Türkiye’de son yıllarda ihracatı hızla artan ve Amerika ile Avrupa pazarlarından yoğun talep gören tarımsal ürünlerden kurutulmuş domateste üretici bu yıl bereketli bir sezon bekliyor.

Torbalı’dan üretici Mutlu Metin, kuru domatesle ilgili şunları söyledi: “Tuzlu için 14 kilo domatesten bir kilo kuru domates elde ediyoruz. Kükürtlü için de 16-17 kilodan bir kilo domates elde ediyoruz. İhraç ederken 2.90 Euro’ya satışa sunuyoruz yurt dışına. Aslında kazandıran bir iş ancak şu anda Çin ve Hindistan da bu olaya el attılar. Bundan dolayı Türkiye’den çok az bir ürün talep ediliyor çünkü Türkiye’deki ürünlerimiz pahalı. Biz, çiftçiden pahalı aldığımız zaman otomatik olarak pahalı satmak zorunda kalıyoruz. O yüzden şu an yurt dışına çok ihracat mal gönderemiyoruz. Ekim sonuna kadar mevsimlik işçiler çalıştırıyoruz.

Torbalı’da kırmızı domatese kırmızı altın deniliyor ama bu şu an sadece Torbalı’da değil. Türkiye’nin hemen hemen her yerine sıçradı. Konya, Kayseri, Niğde, Nevşehir, Şanlıurfa, Diyarbakır, Bergama vs. buralarda da çok talep olmaya başladı ama tabi Torbalı, bu işin anavatanı. Konya’da topraklar yeni olduğu için verimleri kuvvetli. Birkaç sene içinde orası da Torbalı gibi olacak. Biz bir senede firma olarak takriben 1000 tona yakın üretim yapıyoruz. 600 tona yakınını kurutulmuş olarak, 300-400 tonunu da kavanoz olarak yurt dışına gönderiyoruz.

“Para kazandırıyor ama…”

Çok para kazandıran ancak çok da sermaye gerektiren bir iş. Banka kredisiyle ya da devletin verdiği teşviklerle bu işi yapmak çok zor çünkü yurt dışı, ona göre para ödemesi yapıyor. Bazı bankalar, ‘Sana kredi verelim, bu işi yap’ diyor ama krediyle, borç parayla yapılacak iş değil. Domates sektöründe her zaman en az kazanan çiftçi oluyor çünkü zaten maliyeti ortada. E bir de salçacılar var. Salçacılar da işi bozuyor. İnsanların elinde malının kalmasını bekliyorlar. Bundan ziyade insanlar elinde mal kalmasındansa ucuza vereyim, elimden gitsin düşüncesine giriyor. 1 TL’ye mal ettiklerini 40-50 kuruşa veriyor. Yurt dışı da kendini geriyor. Mal almak istemiyorlar. Bu sefer de çiftçi, ucuza mal etmeye çalışıyor. Biz, Fransa ve Almanya ağırlıklı olarak ihraç ediyoruz”.

İhracat bazlı üretim

DFC Foods Firması kurucu ortaklarından Sinem Dişli de üretim yaptıkları kuru domatesle ilgili şunları söyledi: “Bu firmayı kuralı iki sene oldu. Yaz döneminde güneş kurusu domates üretimine devam ediyoruz. Kış döneminde de fırında meyve sebze kurutma işlemlerini gerçekleştirmekteyiz. Torbalı’da bilindiği gibi yaz döneminde kuru domates, revaçta olan ürünlerden birisi. Özellikle ihracat bazlı olarak üretim gerçekleştiriyoruz. Müşteri talebine bağlı olarak tuzlu, kükürtlü ve tuzlu kükürtlü olmak üzere üretimlerimiz devam etmektedir. Şu an kuru domatese yurt dışından belli talep var çünkü yaş domatesi tedarik edemiyorlar. Böylelikle kuru domates tüketimine yöneliyorlar. Bu da ülkemizin kuru domates ihracatını artırıyor.”

Samime Sarayköy