KALKINMANIN İTİCİ GÜCÜ DEMOKRASİ VE KOOPERATİFLERDİR!-21 (Genel Değerlendirme)

“Kooperatif şirketlerinin ülkemizde de kurulmaları

ve çoğalmaları, milletimiz için başlı başına

bir iktisadi zafer oluşturacaktır.”

           Basın Yayın Genel Müdürlüğü

          “Kooperatif Şirketler” adlı  24 numaralı

           yayından-19 Mart 1923

G(elişmiş)-20 ülkelerindeki kooperatifleşme hareketlerini 20 hafta boyunca sizlerle paylaştım/k. Öncelikle şunu itiraf etmeliyim ki gelişmiş kapitalist ülkelerin (G-20) başta tarım olmak üzere pek çok alanda hayatının kooperatiflerle örülü ve örgütlü olduğunu ben de sizlerle birlikte İLK KEZ görmüş oldum. Bizde yıllarca kooperatifçiliğin komünistliğin olduğunu ağızlarından düşürmeyen sağ görüşlü politikacılar, belli ki bu propagandayı BİLİNÇLİ yapmışlar. Toplumun örgütlü oluşunun kendilerinin yok edeceğini ya da paylaşımın adaletli yapılışını engelleyeceğini görmüşler ve halkına düşmanlık yapmışlardır. Özellikle oy tabanı olan köylü ve çiftçilere bunu yapmaları kabul edilemez.

Amerika, Fransa, Almanya ve Japonya gibi kapitalizmin odağı ülkelerde bile kooperatiflerin önemli bir rol oynadığını gördük. Finlandiya, İsviçre, Fransa ve Hollanda’da kooperatifler, ekonomiye neredeyse yüzde 5’lere varan oranlarda katkı vermekte, büyük bir işçi istihdamı sağlamakta.

Bazı ortak noktalar saptadım. Şimdi sizlerle bunu paylaşacağım:

1- Başlıca hizmet alanları; hizmet sektörü, bilgi işlem, medya, sağlık,

eğitim, işletme danışmanlığı, bilişim teknoloji işletmesi, muhasebe işleri, laboratuar işletmesi, kalite güvencesi, katı atık yönetimi, elektrik, enerji dağıtım, yapı, kredi, turizm-eğlence, spor, sosyal kulüp, turizm, bankacılık, sigorta, İslami sigortacılık, basın, altyapı, maden, pazarlama, denizcilik, konut, tasarruf ve kredi, ormancılık, tüketim, üretim, gübre, bahçe, çevre koruma ve geri dönüşüm gibi uzmanlık gerektiren alanlar.

2- Türleri: Kadın, gençlik, işçi kooperatifleri kuruluyor.

3- Bankaları var: Pek çoğunun kendi bankası var. Ortaklarına ucuz kredi vererek destekliyor.

4- Gönüllü çalışma: ABD’de kooperatif ortaklığının şartlarından biri, gönüllü olarak dört haftada bir günlük 2 SAAT 45 DAKİKA markette çalışmak. Daha ilginç olanı ise ortaklar dışında dışarıdan kimsenin alışveriş yapmasına izin verilmiyor.

5- Ücretsiz çalışma zorunluluğu: Park Slobe Gıda Kooperatifi (Park Slobe Food Coop-PSFC), 1973’te New York-Brooklyn’de kurulmuş, ABD’nin kooperatif olarak en büyük süpermarket zinciri. PSFC ortakları, dönüşümlü olarak süpermarketin her bölümünde ücretsiz olarak çalışma koşuluna uymak zorunda. Bu sayede çalışanlara ücret ödenmemekte ve 5000’den fazla ürün diğer marketlere göre %30 daha ucuza satılmakta.

6- Ekonomik krizlerde etkilenmeyen kurumlardır kooperatifler. Krizden sonraki beş yıl içerisinde ise işçi kooperatifleri ve işçilerin devraldığı fabrikaların sayısında büyük ölçüde artış yaşanmış, 6938 yeni kooperatif kurulmuş.

7- Siyasi partileri var: Birleşik Krallık’ta kooperatifler, “Cooperative Party” çatısı altında İşçi Partisi ile birlikte siyasi hayatta da temsil edilmekte.

8- Endonezya halkı, kooperatifçiliğin ülkenin eğitim düzeyini, ekonomisini ve milli duygularını geliştirdiğini düşünüyor. Hindistan’da KOOPERATİFÇİLİK, SOSYAL KALKINMANIN ANAHTARI olarak değerlendirilmekte.

9- En geniş ve yaygın örgüt: Her beş Alman vatandaşından biri kooperatif üyesi. Hindistan nüfusunun BEŞTE BİRİ kooperatif ortağı. Japonya’nın %30’dan fazlası, 40 MİLYON kişi kooperatif ortağı. Kanada’nın nüfusunun yarısından fazlası -18 MİLYON- kooperatif üyesi. Avustralya’da her 10 kişiden 8’i bir kooperatife ortak. Her 10 özel şirketten üç tanesi de kooperatif. Birleşik Krallık’ta (2014), 64 milyonluk nüfusta 15 MİLYON’dan fazla, neredeyse her dört kişiden bir kişi kooperatif ortağı.

10-  Sosyal refah sağlayıcı: İtalya’da 1991’de “Sosyal Kooperatifler Kanunu” çıkarılıyor. Böylece sosyal refah devleti anlayışı, yeni bir kooperatif türü olan sosyal kooperatiflerin doğuşuna katkı sağlıyor.

11- Bahçe ve villa kooperatifleri: İlginçtir Rusya’da bahçe ve villa kooperatifleri, daha çok ortağa sahip. 20 MİLYONdan fazla ailenin sebze bahçeleri, villa ve bahçe arazileri var. Araziler sadece tatil için değil, hem kendi hem de pazarın ihtiyacını karşılamak için meyve sebze gibi çeşitli tarım ürünleri yetiştirmekte kullanılmakta.

SÜRECEK…

KAYNAKLAR:

– G-20 Ülkelerinde Kooperatifçilik, T:C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü yayını, 2015, Ankara.

–  http://koop.gtb.gov.tr/ Erişim: 2.5.2020-23:32