KADIN MUHTARLARIMIZ

Osmanlı Devleti’nde kadınlarımız birçok siyasi ve sosyal haktan mahrumdu. Nüfus sayımında toplamaya dahil edilmiyorlardı. Aile hayatında haremlik selamlık vardı. Yüzleri peçe ile örtmek kanunen zaruriyetti. Evlenme boşanma ve miras işlerinde ikinci plandaydılar. Devlet memuru olamıyorlardı.

Atatürk’ümüzün 1926-1934 yılları arasında gerçekleşen devrimleriyle kadınlarımız sosyal ve kültürel alanda, eğitimde, hukukta, aile içinde, çalışma hayatında ve siyasette erkeklerle eşit haklara sahip olmuşlardır. Türk kadını Kurtuluş Savaşı’nda erkeği ile birlikte omzunda mermi taşımış, cephaneler yağmurdan ıslanmasın diye çocuğunun örtüsünü cephanenin üstüne örtmüştür. Tarlayı ekip biçerken erkeği ile birlikte kara sabanın tutamağını tutmuştur.

1930 yıllarında kadınlarımıza seçme ve seçilme hakkını kazanmasıyla ülke yönetiminde yerlerini almışlardır. 5 Aralık 1934’te Atatürk tüm dünyaya örnek olacak bir karara öncülük ederek kadınların siyasi hayata seçme ve seçilme hakkı için harekete geçti ve seçim kanununda yapılan değişikliklerle 88 yıl önce kadınlar en demokratik haklarına kavuşmuşlardır.

İzmir’in 120 kilometre doğusundan tarım ve hayvancılıkla geçinen 150.000 nüfuslu 99 mahallesi bulunan Kuvayı Milliye ruhuyla dolu Ödemiş İlçesi Cumhuriyet’in kurulması ile Ödemiş’in Emirli köyünden 15 Mart 1934 tarihinde Ümmü Türe, Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçilmiştir. Ancak 2002 yılına gelinceye kadar Ödemiş’ten kadın muhtar seçilememiş daha doğrusu aday dahi olmamıştır. İşte 5 Mart 1934 tarihinde Ödemiş’in Emirli Köyünde Ümmü Türe kadın muhtarın aday olup kazanmasından cesaret alan 2002 yılında Cumhuriyet Mahallesi’nden Elvan Boz kadın muhtar adayı olmuş ve seçimi kazanmış 3 dönemdir Cumhuriyet Mahallesi’nde muhtarlık görevini sürdürmektedir. 2014 tarihine yapılan yerel seçimlerde Ödemiş Süleyman Demirel Mahallesi’nden muhtar adayı olan Necmiye Aksoy muhtar seçilmiş iki dönemdir muhtarlık görevini yapmaktadır.

2019 yılına gelindiğinde Hatice Çavdar’ın Umurbey Mahallesi’nden muhtar seçilmesi ile Ödemiş ilçesinde 3 kadın muhtar 96 erkek muhtar olmak üzere 99 muhtar bulunmaktadır. İşte Türk kadını, kendisine verilen bütün görevleri başarıyla icra etmiş Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, İl Genel Meclisinde, belediye meclislerinde, sivil toplum örgütlerinde temsiliyetleriyle kendilerini ispatlamışlardır.

Demokratik rejimin ana kolonlarından biri olmuşlardır. Cumhuriyet’imizin ilk kadın muhtarı Emirli Köyünden Ümmü Türe Hanımı yukarıda biraz anlatmıştım. Ümmü Türe bir Cumhuriyet kadınıydı. Cumhuriyet’in kadına verdiği kanunu büyük bir özgüvenle yerine getirmiş muhtarlık görevini yaptığı dönem boyunca Ödemiş’e sık sık gelen Vali Kazım Paşa ile de yakın ilişkiler içinde olmuştur.

1949 yılında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Ödemiş’e ziyareti sırasında İnönü’nün “Sana maaş bağlayalım” teklifine “Fakir fukaraya bağla” diyerek maaşı kabul etmemiştir. Kuvayı Milliye Efelerine yardım eden cesur bir kadın olması onu saygı duyulan bir mertebeye taşımıştır.

Ümmü Hanım 1929 yılında kendi aşiretinden Hacıveli Efendi ile evlendi ve bu evlilikten iki oğlu oldu. Ümmü Hanım’ın erkeklerin bile okuma yazma bilmediği dönemde okuryazar olması köyde 1934 yılından önce de gayri resmi muhtarlık işlerine yürütmesini sağlamıştır.

Ümmü Hanım’ın muhtar olması ulusal basında haber olmuştur. Köyün ileri gelenlerinden ve faal sözü herkes tarafından dinlenir. Ümmü Hanım İstiklal Harbi’nde iştirak etmiş Ödemiş Bademli civarlarında düşmanla çarpışmış ve hizmet etmiştir. Ümmü Hanım’ın muhtar olduğunda ilk icraatı yarım kalan okulların inşaatını bitirmek olmuştur. 1929 yılında Kurtuluş Savaşı’nın fedakar bir kadını olarak İzmir’de Atatürk’le tanıştırılmıştı.11 Mayıs 1966 tarihli Demokrat İzmir ve 14 Mayıs 1966 tarihli Milliyet Gazetelerinde kendisi ile yapılan ve nahiye müdürü makamında Atatürk ile tanışmasından büyük gurur duymuştur. Türkiye’de 5 Mart 1934 tarihinde yapılan seçimlerde resmi olarak ilk kadın muhtar olmuştur. Her fani gibi Ümmü Türe’de 1971 yılında vefat etmiş kabri Emirli Köyü mezarlığındadır. Ben buradan bütün muhtarlarıma başarılar diliyorum.

CUMHURİYETİMİZİN TEMEL TAŞLARINI OLUŞTURAN TÜM MUHTARLARIMIZIN MUHTARLAR HAFTASI KUTLU OLSUN…