İZMİR/BERGAMA ALLİAONİ KAPLICALARI ŞİFA

Yüksek Mimar MUALLA AKGÜN

Ekim ayının ilk haftası Konut Günü, Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA) tarafından Dünya Mimarlık Günü ilan edilmiş, DÜNYA MİMARLIK GÜNÜ olarak kutlanmaktadır. Bu yıl için belirlenen “Sağlıklı Bir Dünya İçin Temiz Çevre” teması etrafında Dünya Mimarlık Günümüz kutlu olsun.

Türkiye’nin Kültür Mirası 100 MİMARİ ŞAHESER listesine giren ve Bergama’da bulunan ŞİFA tanıtmak istiyorum.

Günümüze sağlam gelen ve hala kullanılabilir Antik Roma Ilıcasına ev sahipliği eden ALLİANOİ ANTİK KENTİ ören yeri, İzmir’in ilçesi Bergama’nın kuzeydoğusunda, Yortanlı Barajı gölet alanının tam ortasında yer alıyor. Çağımıza dek Paşa Ilıcası adıyla kullanılmaya devam eden kaplıca, Yortanlı Barajı’nın açılmasıyla sular altında kalacak.

ALLİANOİ ANTİK kentinin küçük bir termal merkez olduğu ve doğal sıcak su kaynağından Helenistik dönemden başlayarak yararlanıldığı sanılıyor ama bu dönemden birkaç arkeolojik ve nümizmatik eser ele geçmiş olsa da yerleşimde Helenistik mimariye rastlanmamış. Roma döneminde ise kentte büyük bir bayındırlık faaliyeti yaşandığı görülüyor. Ilıcanın yanı sıra köprüler, caddeler, sokaklar, tapınak ve çeşme (nympheum) gibi yapılar kullanılmaya devam etmiştir.

Osmanlı döneminde Aydın Salnamelerinde Paşa Ilıcası’nın adı geçiyordu ama tesisin yoğun bir şekilde kullanılmadığı tahmin ediliyor. Kaplıca, 20. yüzyıl başında Bölge Kaymakamı Kemal Bey tarafından ele alındı ve büyük havuzun bulunduğu yerin kısmen yeniden kullanıma açılması sağlandı. Allianoi’de üst yapısına kadar korunmuş, 9000 metrekareyi aşan bir alana yayılan ılıca baraj projesindeki değişikliklerle yok olmadan korunduğunda Anadolu, eşsiz bir kültürel hazineyi geri kazanmış olacak. Bölgeyi kurtarmak için kurulan girişim grubu hepimize sesleniyor: Su için kurulan ALLİANOİ, su içinde yok olacak.

Kaynak: NTV Yayınları (Meltem Cansever)

Yortanlı Barajı, İzmir’in Bergama ilçesinin merkezinin 18 kilometre kuzeydoğusunda Yortanlı Deresi üzerinde yer alır. Yapımı tamamlanmış olmakla birlikte baraj, su toplama alanı içinde yer alan Allianoi antik kalıntılarının kurtarılabilmesi için süren polemikler nedeniyle devreye girmemiştir.