İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ZEYTİNİ ETKİLİYOR!

Zeytin ve zeytinyağında sezon yavaş yavaş hareketlenmeye başlarken 10 milyona yaklaşan kayıtlı zeytin ağacı varlığıyla İzmir’de sofralık zeytin ve zeytinyağı üretiminde söz sahibi olan Küçük Menderes havzasındaki üreticiler de hasat için bahçelere girmeye başladı. Ödemiş Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Müdürü Süleyman Temel bu yıl ağaçlardaki meyve oranının geçen yıla göre %70 azaldığına dikkati çekerek iklimde yaşanan değişimin zeytini etkilediğini vurguladı.

Ödemiş’te zeytin için erken hasat yapanlar sıkım için sezonu açan Ortaköy yolu üzerindeki Tariş Zeytinyağı Kooperatifi’ne gelirken sezonun ilk 0,5 asit yağlarının litre fiyatı 16-17 lira civarında gelişti. Orman ve Tarım Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli’nin rekolte tahminini 1,5 milyon ton zeytin ve 193 bin ton zeytinyağı olarak açıklaması geçen yıla göre verimde azalmanın yaşandığının bir göstergesi olarak yorumlanırken Küçük Menderes havzasında da iklim koşullarının değişkenliği ağaçlardaki dane miktarını etkiledi.

“İklim olumsuz etkiledi”

“Geçen sezon bu bölgeden 100 bin ton zeytin alındıysa bu sezon 30 bin ton alınabilecek” diyen Ödemiş Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Müdürü Süleyman Temel, “Geçen sezon rekolte 2 milyon 40 bin ton dane zeytin iken bu yıl 1,5 milyon ton olarak açıklandı. Bunun başlıca nedeni iklimdir. Bölgemiz özelinde değerlendirirsek hava sıcaklıklarının alışıldığın aksine 35 derecenin altında uzun süre gitmesi zeytin sineği sorununa yol açtı. Haziran ayından itibaren bu sıkıntı ile karşılaştık. Bu da ürün miktarını etkiledi. Meyvenin ağaçla olan bağlantısı zayıfladığından en ufak doğa olayında zeytin meyve döktü. Şu an geçen yılın %30’u kadar meyve var ağaçlarda. Üstelik iklimsel bir takım değişikliklerin etkisi ile yine erken hasat başlangıcı söz konusu. Ama dediğimiz gibi zeytin sineği nedeniyle meyve ağacı terk etmek zorunda kaldı.

Ülkemizin güney bölgelerinde görece zeytin miktarının daha fazla olduğunu görüyoruz. Ama Ödemiş, Tire, Torbalı, Bayındır bölgelerimizde nereye gitsek ‘yok yılı’ denebilecek bir durum var. Üreticimizin zirai aşılı dediği bölgemizde 2000’li yıllarla birlikte dikilen ağaç türleri geçen yıla göre %30’daysa, atalarımızdan dedelerimizden kalma çekişte ve memecik gibi geleneksel türlerimizde ise %5’lik bir verim var. İklimler öyle bir değişim yaşıyor ki ağaçlar artık kış mı yaşanıyor, yaz mı yaşanıyor bilemiyor. Yoksa Türkiye dünya ikinciliği hedefiyle 2000’li yıllarla beraber ağaç sayısını artırmış durumda. Buna karşın iklim koşulları verimde bu yıl olumsuz etkiye sahip” dedi.

Zeytinyağında lider konumdaki İspanya’nın fiyat konusunda belirleyici olduğunu kaydeden Temel üreticilere önemli tavsiyelerde de bulundu.

“Sezon %20 artışla açıldı”

Temel, “Elbette sezon yeni başlıyor. İspanya’daki ürün durumu tüm dünyadaki fiyatları etkiler. Ödemiş ve çevresinde tüccar 0,5 asit yağın litresini 16-17 lira civarından aldı. Geçen yıl aynı döneme baktığımızda bu tutar 14 lira-14,5 lira civarındaydı. %20’ye varan bir artış söz konusu. Tabi elinde kaliteli ürün olanın daha da kazançlı olacağı bir sezon yaşayabiliriz. Çünkü zeytin sineği vurmuş, yerden toplanmak zorunda kalmış üründen 0,5 veya 0,8 asit yağ her zaman çıkmaz. Bu da kaliteli ürüne sahip çıkılması gerektiğini gösteriyor. Ama sofralık zeytinde başka ovalara baktığımızda salamura kuyularının geçen yıldan dolu olduğunu görüyoruz. Yani genel anlamda da geçen sezondan bir stok devri var. Bunun da fiyatları bir parça etkilemesi söz konusu.

“Hasat vaktinde yapılmalı”

Tabi bu yılki koşullar da göz önüne alınmalı. Üreticimiz ‘Zeytinim olgunlaşsın’ diye hasadı geciktirirse ürünü ağaç dibinden toplamak zorunda kalabilir. Ziraat aşılı dediğimiz trilye, Gemlik gibi türlerde Ekim ayı, atamızdan dedemizden kalan bölgemizde de çokça bulunan çekişte ve memecik türlerinde ise Aralık ayı hasat için ideal olacaktır. Kurt vuran zeytinin doğal olaylardan etkilenmesi daha kolaydır üreticilerimiz bu açıdan dikkatli olsunlar. Bu sezon açılışta erken hasatla gelen 5,2 kilogram zeytinden 1 litre yağ elde ettik. Geçen yıl aynı dönemde 7,5-8 kilogram zeytinden 1 litre yağ alıyorduk. Bu sezon randımanın daha yüksek olduğunu da söyleyebiliriz. Üreticilerimiz ürünlerine panik yapmadan sahip çıksınlar ve hasadı zamanında, doğru şekilde yapsınlar” dedi.  

Başar Uçar