DİYABET TEDAVİSİNDE BESLEMENİN ÖNEMİ
Diyabette tıbbi beslenme tedavisinin üç temel hedefi vardır: Bireyselleştirilmiş kan şekeri, kan basıncı ve kan yağlar...
Diyabette tıbbi beslenme tedavisinin üç temel hedefi vardır:
- Bireyselleştirilmiş kan şekeri, kan basıncı ve kan yağlar hedeflerine ulaşılması,
- Bireyin boyuna uygun vücut ağırlığına ulaşılması ve bunun ömür boyu korunması,
- Sağlıklı beslenme bilincinin kazanılması.
Diyabetli bireyler için diğer tüm bireylerde olduğu gibi en önemli üç besin ögesi karbonhidrat, protein ve yağlardır. Tıbbi beslenme tedavisi, her gün besin değeri açısından doğru dengeyi kurabilmek ve kan şekerini dengede tutabilmek için bu üç temel besin ögesinin kişisel ihtiyaçlara göre nasıl tüketilmesi gerektiği konusunda diyabetli bireylere bir yol gösterir. Peki karbonhidrat, protein ve yağların vücuttaki görevleri nelerdir? Kaynakları nelerdir? Ve ne kadar tüketilmelidirler?
Karbonhidratlar
Vücut tarafından glikoza dönüştürüldüğü için kan şekeri üzerinde en önemli etkiye sahip besin ögeleridir. Ancak sırf bu yüzden bütün karbonhidratların diyetten çıkarılması söz konusu olamaz çünkü karbonhidratların yapıtaşı glikoz, vücudun temel enerji kaynağıdır ve sağlıklı bir yasam için her gün belirli bir miktar karbonhidrat alınması gerekir.
Nelerdir? Karbonhidratlar; genellikle tahıllar, baklagiller, meyve ve sebzeler gibi bitkisel kaynaklı yiyeceklerde seker ve nişasta olarak bulunur. Ayrıca süt, yoğurt gibi bazı hayvansal kaynaklı besinlerde de bulunur.
Karbonhidrat Miktarı Ne Kadar Olmalı?
Diyabetli bireyler için standart bir karbonhidrat miktarı yoktur; ancak günlük alınması gereken enerjinin yarısı hatta biraz daha fazlası karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Önemli olan, her gün neredeyse ayni miktarda karbonhidrat alınması ve bunun gün içinde belirli aralıklarla yapılmasıdır çünkü karbonhidrat alımının sabit bir dengede olması, kan dolaşımındaki glikoz miktarını da sabit tutar. Bu sayede kan şekerinin ani bir şekilde yükselmesi (hiperglisemi) ve düşmesi (hipoglisemi) de engellenir.
Karbonhidrat tüketiminde bir diğer önemli nokta da posa yani lif miktarıdır. Posa, bitkisel yiyeceklerde bulunan karbonhidratların, sindirim sisteminde parçalanmayan kısımlarıdır. Yiyeceklerde bulunan posa, suda çözünebilen ve çözünemeyen olarak iki gruba ayrılır. Özellikle çözünebilir posa yönünden zengin olan kuru baklagiller ve yulaf gibi besinler, kan şekerinin sabit kalmasına ve kan yağlarının düşürülmesine yardımcı olur. Posalı yiyecekler, tokluk hissinin oluşmasına da yardımcı olarak diyete uyumu kolaylaştırır. Bu yüzden, günde 20-35 g arasında posa alınmasına özen gösterilmelidir.
Karbonhidratlar Az Alınırsa Ne Olur?
Az miktarda karbonhidrat içeren bir beslenme alışkanlığı; tam tahıllar, meyveler ve sebzeler gibi sağlıklı besinlerin tüketilmesini önemli ölçüde engeller. Bu tip bir beslenme, doymuş yağ ve kolesterol açısından yüksek değerlere sahip olabileceğinden uzun vadede sağlığı olumsuz yönde etkiler.
Karbonhidratlar Fazla Alınırsa Ne Olur?
Aşırı karbonhidrat tüketimi, diyabetlilerin kan şekeri ve kan yağlarını yükseltir. Ayrıca ihtiyacın üzerinde alınan karbonhidratlar, vücutta yağa dönüşerek şişmanlığa neden olur. Diyabetli bireylerin karbonhidratlarla ilgili seçim yaparken anahtar kelimeleri “tam” olmalıdır. Yani rafine edilmiş, saflaştırılmış karbonhidratlar yerine tam tahlili ekmek, makarna vb. Tercih edilmeli; beyaz pirinç yerine esmer pirinç, bulgur vb. tüketilmelidir. Ayrıca beslenmede baklagiller, sebze ve meyvelere daha fazla yer verilmelidir.