CHECK UP testleri ile bedenin sesine kulak verme zamanı

Yaz bitti, kışa daha sağlıklı girmek için bedenimizi hazırlamamız ama önce bedenimize kulak vererek bize ne anlattığına bakmamız gerek. Bazen de sağlık sorunu olmadan doktor görüşmesi ile bazı testler yapılarak kişinin sağlık durumu değerlendirilebilir ki buna Check up programı diyoruz. Bu program, bir kişinin yaş, kalıtsal yapı ve çevresel faktörler de dikkate alınarak, olası hastalıklarının erken dönemde tespit edilmesini ve önlem alınmasını amaçlayan; yaş, kalıtsal yapı ve çevresel faktörler dikkate alınarak yapılan sağlık taramasıdır. Özellikle bazı hastalıklar için aile öyküsü olan kişilerde yılda bir kez yapılan sağlık taraması ya da check up programı ile erken teşhis ve ardından planlanan tedavi, hayat kurtarıcı olabiliyor.

Sağlığın tanımı Dünya Sağlık Örgütü tarafından, şöyle tanımlanmıştır: “Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik halidir.” Bu tanımda sağlık, beden ve ruh sağlığı birlikte yer alıyor. Bu yüzden bedenin verdiği sinyaller sadece fiziksel değil aynı zamanda ruhsal da olabilir.

Bedenimiz sağlımızla ilgili bize bazı sinyaller verir. Bunlar;

Fiziksel; Nefes almada güçlük, çarpıntı, uyku sorunları, halsizlik, yorgunluk ve enerji düşüklüğü, baş ağrıları baş dönmeleri, bulantı-kusma ve ishal-kabızlık gibi sindirim sorunları, kilo fazlalığı, nedensiz kilo kaybı veya kilo alamama, aklında sürekli bir sonraki öğünde ne yesem hissi vb.

Bilişsel; Beyin sisi, odaklanmada zorluk, aşırı endişe ve takıntılı düşünceler vb.

Duygusal; isteksizlik, umutsuzluk, depresyon, öfke nöbetleri, üzüntülü yas hali, inişli çıkışlı psikolojik haller, şiddet patlamaları, toplumdan izole olma hali vb.

Davranışsal; Yeme bozuklukları, alkol-madde kullanımı vb.

Check up, sadece tahlil ve tetkikten oluşan bir inceleme değildir. Hastanın sadece laboratuvar testlerine bakılıp değerlendirilmez. Doktorun hasta ile yaptığı görüşme, laboratuvar ve radyolojik tetkiklerinin kişiye özel olmasını sağlar ve gereksiz işlem yapılmasını engeller. Kişinin yaşam, beslenme tarzı, alışkanlıkları ve ailevi riskler göz önünde bulundurarak hastanın sağlık durumu değerlendirilir. Check up sonuçlarına göre de hastanın yapması gereken ve dikkat edilmesi gereken konular hakkında bilgi verilir. Eğer bir rahatsızlık teşhis edilirse ya da hastanın bir sağlık sorunu var ise, hasta uygun branş’a doğru yönlendirilir.

Sağlık tarama programlarında genellikle hangi tetkikler yapılır?

1.Açlık kan şekeri, Tokluk kan şekeri, HbA1c, İnsülin, HOMA Testleri: Bu tahliller karbonhidrat-şeker metabolizması yönünden bilgi vereceklerdir.
2.Böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri ( Üre, Kreatinin, AST, ALT, ALP, GGT  ): Böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının bozuk olup olmadığının bilinmesi var olan hastalıklar yada kullanılan ilaçlar için yol göstericidir. Bu testler böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının sağlıklı çalışıp çalışmadığı konusunda bilgi verir.
3. Genel durum testleri ( Sedim, CRP, Mineraller ve Ürik asit ) :  Ürik asit protein fazlalığını gösteren gut hastalığında yükselen bir testtir. Sedim ve crp yüksekliği vücutta, yolunda gitmeyen bazı durumların veya enfeksiyonların habercisidir.
4. Kolesterol, HDL Kolesterol, LDL Kolesterol, Trigliserit: Bu testler de vücudumuzdaki yağ oranı konusunda bilgi verecekleri gibi kilo sorunu olan veya kalp damar sağlığı için diyetin planlanmasında da yararlı olacaklardır.
5. TSH, Serbest T3,Serbest T4, Anti T ve Anti M Testleri: Tiroit bezinden kaynaklanan hastalıklar bazen kilo ve çarpıntı gibi bulgularla kendini gösterebilir.
6. Total kortizol Testi: Total kortizol testinin yüksek olması da, kronik stres veya kilo alma nedenlerinden biridir.

1. Kadın/erkek hormon değerleri: Kadınlarda âdetin 2. veya 3. günü kan alınarak Östrojen, progesteron, FSH, LH, Prolaktin vb. gibi testlere bakılır. Erkek sağlığında prostat ve testosteron değerleri önemlidir.
2. Kan ve vitamin testleri ( Hemogram, Ferritin, B12, Folik asit ve D vitamini ) : Bu testler kişinin genel olarak kansızlık ve vitamin düzeyleri ile ilgili bilgi verir ve çok önemlidirler.
3. Kanser tarama testleri: Kadın ve erkek kanserleri sıklığı biraz farklıdır;

Kadınlar için; 1. Meme 2. Rahim 3. Tiroid 4. Kolon kanserleridir.

Erkekler için; 1. Akciğer Kanseri Türkiye’de ilk sıradadır 2.Prostat 3. Kolorektal 4. Mide kanserleridir.

Bu testler dışında daha pek çok sayfalar dolusu test bulunmaktadır. Ancak kişiler genellikle “ bana bütün testleri yapın” derler. Ben bu durumu hep şuna benzetirim; markete gittiğinizde her şeyi alıp gelemezsiniz, çünkü zaten hepsine ihtiyacınız yoktur hem de gerekli gereksiz hepsini almak cebinize büyük zarar verir. Bu yüzden önce hekimle görüşüp şikâyetlerinize ve size özel olarak test seçimleri yapılıp ona göre de değerlendirilmelidir.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın…