Cenaze namazında helallik

Cenazede helallik verme ve helallik alma konusu… Helallik alma; cenaze evinde, çalıştığı yerde ve cenaze namazı esnasında gördüğümüz bir uygulama… Bunun yanında “Nasıl bilirdiniz?”, “Müslüman olduğuna şahitlik eder misiniz?” gibi sorular, yöreden yöreye farklılık gösteriyor…

Öncelikle günümüzdeki şekliyle helallik alma ve verme uygulaması, Kur’ân ve sünnette beyan edilmemiş… Sadece Hz. Peygamber’in (s.a.v.) bazı söz ve uygulamalarından hareketle ortaya konan bir pratik… Daha çok Anadolu İslam’ına özgü olan ve gelenek haline gelmiş bir uygulama…

Bu konuya kaynaklık eden hadisler, Hz. Peygamber, cenaze namazı kılacağı zaman ölenin borcu olup olmadığını özellikle sorardı… Eğer borcu varsa ve birisi üstlenmezse namazı kıldırmaz ve cemaate “Siz kılın” derdi… Bir defasında borcu olan bir cenazenin var olan borcunu sahabeden Ebû Katâde üstlenince namazı kıldırmıştı…

Daha sonraları Müslümanlar, imkana erişince Hz. Peygamber: “Kim borçlu olarak ölürse borcu bana aittir. Kim geride servet bırakarak ölürse serveti mirasçılarına aittir” buyurarak ümmetine olan düşkünlüğünü ifade etmiştir.

Bunun yanında borcu olanın cennete giremeyeceğine dair hadislerin de yorumlanmasıyla mevcut uygulama vücut bulmuş… Şunu ifade edelim ki, cenazede verilen helallik; bilmeden ve farkında olmadan geçen haklar içindir… Ve öyle olmalıdır…

Cenazeyi tanımıyorsanız helallik soruna sessiz kalmak, “Nasıl bilirsiniz?” sorusuna ise “İnşallah iyilerden olmuştur” şeklinde temennide bulunmak uygundur…

Maalesef cenaze merasimlerinde bazen dinin ruhuna doğru olanı değil de daha çok örfi olana itibar ediliyor… Bir cenazede asıl yapılması, atlanmaması gereken nedir?

Şöyle ki, cenaze namazını kimin kıldıracağı belli olduktan sonra cenazenin birinci derece yakınlarına düşen bir görev var…

Günlük uğraş içinde en yakınlarımızın borçlarını bilemediğimiz oluyor… Bundan dolayı cenazenin birinci derece yakınlarının cenaze namazını kıldıracak imama giderek “Cenazenin bilinen veya bilinmeyen borçları varsa biz üstleniyoruz” demeleri, gerekli olan bir görevdir…

Namazı kıldıran hocamızın namaz sonunda, “Cenazenin maddi boyutu olan borçları, birinci derece yakınlarınca üstlenilmiştir. Kendilerine müracaat etsinler” demesi, dinin ruhuna daha uygun düşendir… Cenazelerdeki helallik, bu şekilde yapılırsa basına yansımış olan nahoş durumların önüne geçilir. Hz. Peygamber’in uygulamasına uygun olur…

İslam’da kul hakkı, son derece önemli… Bu açıdan bir yakın tarafından üstlenilmeyen borç ve haklar eda edilmedikten sonra borç ortadan kalkmaz… Borçlu gitme hali ise borçlunun akıbeti açısından hoş bir durum olmasa gerek…

Eğer cenazeye hakkını helal etmeyecek biri varsa onun cenazeye katılmaması uygun olandır… Çünkü Hz. Peygamber, “Ölülerinizi hayırla anınız” emrini buyurmuştur…

Siz siz olun bir cenazeniz olduğunda gelenek haline gelen helalliğin yanında yukarıda doğrusunu verdiğimiz gibi cenaze namazını kıldıracak olan imama borçların üstlenildiğine dair konuyu ilan etmesi için gerekli ikazı yapınız…

Hayırlı bir ömür ve hayırlı bir akıbet niyazıyla…