SİT ve ÇED üstüne…

Günlük hayatta öyle kelimeler var ki kullanıyoruz ama nereden dilimize düştüklerini bilmeyiz.

Örneğin 'sittin sene'

Çoğu insan sövgüden dönme bir kelime olduğunu düşünür ama '60 yıldır' veya '60 yıldan bu yana' gibi anlamı vardır. Arapça sittīn 'altmış' sözcüğünden alıntıdır.

Peki genellikle tarihi yapılarla ilgili olan başka bir SİT kelimesi var, bunu kaç kişi bilir diye sorarsanız sanıyorum bu da bir elin parmakları kadardır.

Ben de bu SİT kelimesinin üç kelimenin baş harfleri olarak bilirdim. Ama bir baktım ki Fransızca'dan alıntı Site kelimesinden evrilme imiş. Arkeolojik site, alan gibi… 'Arkeolojik, tarihi veya doğal koruma alanı' anlamında.

Sözlük anlamı da şöyle: 'insanlık için tarihsel ve çevresel değer olarak görülen doğal varlıklarla birlikte insan eliyle ortaya konulmuş ve bunlarla bütünleşmiş yapıların oluşturduğu, korunmasında kamu yararı bulunan kentsel ve kırsal çevre'

Tarihi ve doğal koruma alanlarının geleceğe bırakılacak bir miras olması gerektiğine ben de inanırım ama bazen de bu korumanın abartıldığını düşünüyorum.

Neyse gelelim bir başka gizemli sözcüğe: ÇED: 'Yapılması düşünülen tüm projelerde çevreye karşı olma ihtimali bulunan zararların hesap edilmesi, alınacak önlemlerin tespiti veya asgari düzeye indirilmesi çalışmalarının tamamına 'Çevresel Etki Değerlendirilmesi' adı verilmektedir. Bu değerlendirmeleri içeren rapor da ÇED raporu olarak adlandırılır.'

Özetle, örneğin çevrenizde bir proje yürütülecek. İlgili bölgede, ilgili halka Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED), toplantısı ile bu işlerin yapılması gerekiyor.

'Bakın biz sizin yaşadığınız bu çevrede şöyle şöyle işler projeler yapacağız. Bu projenin getirisi götürüsü bu. Kabul ediyor musunuz?'

Yani bir bölgede bir proje yapılmadan önce o bölgede yaşayanların onayının alınması gerekiyor.

'Ey vatandaş, biz burada bir taş ocağı açacağız ama bu ocak sizin ağaçlarınıza şöyle etki edecek veya zararı dokunmayacak'.

ÇED' in amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında koruyarak, yeni proje ve gelişmelerin; çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini, ilgili tüm tarafların görüş, kaygı ve önerilerini de dikkate almaktır.

Kimya, petrokimya, ilaç ve atıklar, sanayi, tarım, orman, su kültürü ve gıda, ulaşım, altyapı ve kıyı yapıları, enerji, turizm, konut ve madencilik.

Yani vatandaş istemezse, izin vermezse sittin sene ÇED raporu alınamayabilir…

Vatandaşın örgütlü, bilinçli ve uyanık olması gerekiyor.

Sermaye güçlüdür. Her türlü yalan dolan ve entrika ile elinizdeki değerli şeyleri sizden alabilir.

Bilinen bir hikayedir. Kenyalı bir devlet başkanına ait olduğu söylenir: 'Batılılar geldiklerinde ellerinde İncil, bizim elimizde topraklarımız vardı. Bize, gözlerimizi kapayarak dua etmeyi öğrettiler. Gözümüzü açtığımızda, bizim elimizde İncil onların elinde topraklarımız vardı.'