Nişanın sone ermesi, tazminat ve nişan hediyelerinin iadesi

Nişanlanma, bir erkekle bir kadın arasındaki karşılıklı evlenme vaadidir. Bu vaadin evlilikle sonuçlandırılması temenni edilirken bozma, tarafların anlaşması, kesin bir evlenme engeli meydana gelmesi, evlenmenin imknsızlaşması ve bozucu şartın gerçekleşmesi gibi sebeplerle de nişanlanma sona erebilir.

Peki, böyle bir durumda nişanı bozulan taraflar maddi- manevi tazminat isteyebilecek midir? Nişanlılık sürecinde verilen hediyelerin akıbeti ne olacaktır? Şimdi bu yazımızda bu soruların cevaplarını bulmaya çalışalım.

Nişanın bozulması nedeniyle maddi tazminat

TMK madde 120'ye göre; hiçbir haklı sebebi yokken nişanı bozan ya da kusuru ile nişanın bozulmasına kusuru ile sebep olan taraf, kusursuz nişanlının dürüstlük kuralı çerçevesinde evlenmek amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddi fedakrlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlü olup aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanmaktadır. Ayrıca tazminat istemeye hakkı olan tarafın anası ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilmektedir.

Maddi tazminata konu olabilecek zarar ve masraflara örnek vermek gerekirse bunlar; nişan töreni için kiralanan yerin kira bedeli, balayı seyahati için yapılan hazırlıklar, oturulacak evin kiralanması ve mobilyasının satın alınması, nişanlılık icabı yapılan çiçek, pasta gibi masraflardır. Dikkat edilmesi gereken hususlar masrafların evlenileceğine güven duyularak ve dürüstlük kuralına uygun yapılmış olmasıdır.

Nişanın bozulması nedeniyle manevi tazminat

TMK madde 121'e göre; nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan manevi açıdan zarar gören taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilmektedir.

Maddi tazminattan farklı olarak, manevi tazminat isteme hakkı sadece nişanlılara tanınmıştır. Nişanlıların ana ve babaları ya da onlar gibi hareket eden kimseler, nişanın bozulması sebebiyle manevi tazminat isteyemezler ancak nişanı bozulan kişinin ölmesi halinde manevi tazminat davası açamayan mirasçılar açılmış manevi tazminat davasını devam ettirebileceklerdir.

Hediyelerin iadesi

Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 122'de nişanın evlenme dışındaki bir sebeple sona ermesi halinde, alışılmışın dışındaki hediyelerin geri istenebileceği hatta sadece nişanın tarafı olan kişilerce değil, ana ve baba ya da onlar gibi davranarak hediye vermiş olanlarca da verilmiş hediyelerin geri istenebileceği hüküm altına almıştır. Yine bu maddeye göre öncelikli olarak hediyelerin aynen veya mislen iadesi istenecek, eğer bu mümkün değilse, sebepsiz zenginleşme hükümlerine başvurulacaktır. Ancak dikkatten kaçırılmaması gereken husus şudur ki alışılmış hediyeler geri istenememektedir.

İadesi gereken alışılmışın dışındaki hediyelerin, alışılmış mı alışılmışın dışında mı olduğunu ise hkim takdir etmektedir. Yargıtay'a göre hkim bu takdirini, mahalli örfe, günün şartlarına ve tarafların mali ve sosyal durumlarına bakarak kullanabileceği gibi bu konuda bilirkişiye de başvurabilecektir. Somut örnek vermek gerekirse de yerleşik Yargıtay uygulamasında nişan yüzüğü dışındaki altın ve ziynet eşyası alışılmış hediye kapsamında olmayıp iadesi gereken hediyeler olarak değerlendirilmektedir. Yine ayrıca kullanımdan kaynaklı olarak eskiyen ya da tüketilen hediyelerin iadesinin söz konusu olmayacağını belirtmekte fayda vardır.

Zamanaşımı

Unutulmamalıdır ki; nişanın sona ermesinden doğan talep hakları, nişanın sona ermesinden itibaren 1 yıllık sürenin geçmesiyle zamanaşımına uğramaktadır.

Av. Hatice UYGUN

haticeuygun@izmir.av.tr