KALKINMANIN İTİCİ GÜCÜ DEMOKRASİ VE KOOPERATİFLERDİR!-11 (Güney Kore)

'Ne liberal ve ne de komünist olan Kemalizm'in en tabi ve makul ekonomik rejimi yalnız ve yalnız kooperatifçiliktir. İşte yarınki Kemalizm'in biricik ekonomik ideali.'

(1935- Kooperatifçilik ve Devletler Hukuku Profesörü Dr.

Suphi Nuri İleri-'Kooperativler' Kitabı 'Kemalizm' Bölümü

İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi'nde ders kitabı

olarak okutulmuştur.)

Kooperatifçilik hareketinin tüm Türkiye'ye yayılması ve 1470 sayılı kanunun değişen şartlara göre yeniden ele alınması ihtiyacı, bu kanunun yürürlükten kaldırılıp yerine yeni kanunların çıkarılmasını gerekli kılmıştır.

2 Kasım 1935 tarihinde 2834 sayılı 'Tarım Satış Kooperatifleri Kanunu' ve 2836 sayılı 'Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu' çıkarılmıştır.

Bu kanunların uygulanabilmesi için de 19 Mart 1936'da Tarım Kredi Kooperatifleri Anasözleşmesi ve 27 Ocak 1937'de Tarım Satış Kooperatifleri Anasözleşmesi ile Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri Anasözleşmesi olmak üzere iki ayrı anasözleşme tamamlanarak Bakanlar Kurulunca onaylanmıştır.

2836 sayılı kanuna göre tarım kredi kooperatifleri; ortaklarına ayni ve nakdi kredi açabilir, araç, gereç, alet ve hatta tüketim maddelerini toptan satın alarak ortaklarına dağıtabilir, tarımsal alet ve makineler edinerek ortaklarına hizmet sunabilir, ürünlerin saklanması ve pazarlanması işleriyle uğraşabilir, bu konularda gerekli tesisleri kurabilir ve bunlarla ilgili kuruluşların sermayelerine katılabilirler.

Bu kanuna göre kredi kooperatifleri ortakları, satış kooperatiflerine de ortak olmak zorundadırlar.

Tarım satış kooperatifleri ve birlikleri ise ortakların ürünlerini saklamak, işlemek ve pazarlamakla uğraşırlar.

Tarım kredi kooperatiflerinde SINIRSIZ, tarım satış kooperatiflerinde ise SINIRLI-SORUMLU ortaklık geçerlidir.

1935 yılı sonunda 668 adet zirai kredi kooperatifinin büyük çoğunluğu, kendilerini yeni kanuna uydurarak 'tarım kredi kooperatifi' unvanını almış, intibak etmeyen 91'i ise tasfiyeye uğramıştır.

2834 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte hızla tarım satış kooperatifleri birlikleri kurulmaya başlamıştır. Bunların en önemlilerinden

İzmir İncir Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 1937 yılında 2.683 ortakla,

İzmir Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 1937 yılında 4.510 ortakla,

Giresun Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 1938 yılında 13.364 ortakla kurulmuştur.

1938 yılında Ordu, Giresun, Bulancak, Keşap ve Trabzon Kooperatifleri kurulmuş, 28 Temmuz 1938'de bu beş kooperatif de kısa adı FİSKOBİRLİK olan Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği'ni kurmuştur.

İzmir İncir T.S.K.B. ve İzmir Üzüm T.S.K.B.'nin kurucu ve idarecilerinin katıldığı toplantıda konuşma yapan İktisat Vekili Celal Bayar; kooperatifçiliğin ülkemizde artık tartışma konusu olmaktan çıktığını, o zamana kadar genellikle amatörce yapılan kooperatifçiliğin artık geliştiğini, çok ciddi ve önemli bir iş haline geldiğini vurgulamıştır.

Bu kez Asya'dayız. Güney Kore'ye gidiyoruz:

• 2014'te 49 milyon nüfusu olan ülkede kooperatifçilik hareketi, uzun bir geçmişe

sahip. İlk kredi kooperatifi, 1907'de çiftçilere mali destek vermek amacıyla Gwangjulu çiftçilerce kurulmuş.

• Tarım, kredi birliği, balıkçılık, ormancılık, tüketim kooperatifleri etkin olarak

faaliyet göstermekte. Bu kooperatifleri arasında tarım kooperatifleri ön plana çıkmakta.

• Ülke çapında örgütlenen federasyonlar, kooperatif çeşitleri bakımından en yüksek

cirolu ve en çok ortağa sahip türler olarak yapılanmışlar. Önde gelen federasyonlar:

– Ulusal Tarım Kooperatifleri Federasyonu (NongHyup)

– Kore Kredi Kooperatifleri Birliği Federasyonu (KFCC)

– Ulusal Balıkçılık Kooperatifleri Federasyonu

– Ulusal Ormancılık Kooperatifleri Federasyonu (NCFC)

– Tüketim Kooperatifleri Federasyonu (Coop Korea)

• Yarım yüzyıl önce dünyanın en yoksul ülkelerinden biriydi Güney Kore. Kore

Savaşı sonrası gıda kıtlığı yaşamıştı. Yoksulluğu ortadan kaldırmak, çiftçilerin sosyo-ekonomik durumunu ve kırsal ekonomiyi iyileştirmek için hükümet önderliğinde bir tarım kooperatifleri sistemi oluşturulmuş.

• Hükümet, Tarım Bankası'nı ve var olan tarımsal kooperatifleri birleştiren 'Ulusal

Tarım Kooperatifleri Federasyonu (NongHyup)', 1961 yılında kurmuş. O yıldan beri NongHyup, Güney Kore ekonomisinin gelişmesi ve tarım ve kırsal topluluklarının çağdaşlaştırılmasında çok önemli rol oynamış. NongHyup, 2014 yılı Dünya Kooperatifçilik Raporu'na göre 50.71 MİLYAR Amerikan Doları cirosuyla dünyanın 3. BÜYÜK tarım kooperatifi.

• Güney Kore'nin Tarım Kooperatif Sistemi, bankacılık, sigorta, tarımsal

pazarlama ve yayım hizmetleri de dahil olmak üzere çeşitlilik gösteriyor.

• Bu çok amaçlı sistem, küçük ölçekli Güney Koreli çiftçileri desteklemekte.
• NongHyup, 27 bağlı ortaklık ve iki bağlı kuruluşuyla ortaklarına ve müşterilerine

hizmet veriyor. Ayrıca 1165 üye kooperatiften 2.45 MİLYON ortağı bulunmakta. Bu rakam, tüm Güney Koreli çiftçilerin % 80'ininden daha fazladır.

• NongHyup Bankası (NH BANK) 19.3 MİLYON müşteriye, üye kooperatiflerse

27.7 MİLYON müşteriye hizmet vermekte. Ülke nüfusunun yaklaşık %70'ine karşılık gelen 36.7 MİLYON müşteri, NH BANK'i ya da üye kooperatiflerin bankalarını kullanmakta.

• Kredi Kooperatifleri Merkez Federasyonu (KFCC), kredi kooperatiflerinin

çalışmalarını denetlemek, ortak çıkarlarını artırmak ve sağlıklı gelişmesini teşvik etmek için 1973'de kurulmuş. 2014 verilerine göre; KFCC 1.87 MİLYAR Amerikan Doları cirosuyla dünyanın en büyük 300 kooperatifi arasında yer alıyor.

• 2011 sayılarına göre; Güney Kore'de 630 BİN ortağı ile 391 adet tüketici

kooperatifi var. Tüketim kooperatiflerinin 2010'daki toplam cirosu 518 MİLYON dolar. Adil Ticaret Komisyonu tarafından yönetilmekteler.

• 'Ulusal Balıkçılık Kooperatifleri Federasyonu' 1962 yılında kurulmuş. 2008

verilerine göre; 168.803 ortak kooperatifi var. Federasyon, kooperatifçiliğin kendi kendine yetme, bireysel sorumluluk, demokrasi ve eşitlik ruhuna dayanarak ekonomik olarak zayıf olan balıkçıların haklarını ve çıkarlarını korumak için çabalıyor. Vatandaşların da güvenli gıdaya erişimini sağlayarak iyi dengelenmiş ulusal bir ekonominin gelişimine katkı sağlıyor.

• Bireyler, İdealler, Masumiyet ve Yenilik (Individuals, Ideals, Innocence and

Innovation) sözcüklerinin baş harfi olan 'İ'yi kendisi için rehber olarak alan İCOOP KOREA, etik tüketici hareketi olarak doğmuş olup bugün 78 tüketim kooperatifinde örgütlenmiş 194.856 tüketici ortağı temsil etmekte. ICOOP Federasyonu, 2013 yılında oluşturduğu yerli bir fonla yeni kurulan tüketim kooperatifleri mağazalarını desteklemeye başlamış.

• 'Ulusal Ormancılık Kooperatifleri Federasyonu (NCFC)', ormancıların ve

kooperatif ortaklarının haklarını korumak ve sürdürülebilir ormancılık uygulamalarıyla Güney Kore ekonomisini geliştirmek için 1962'de kurulmuş.

• NFCF, dünya ormancılık tarihi açısından çok kısa sayılabilecek bir zaman dilimi

içersinde çıplak dağları ormanlaştırmayı başarmış. 2 MİLYON kooperatif ortağı olmadan bu başarıya ulaşmak mümkün değildir.

• NFCF, aynı zamanda orman sahipleri ve yöneticileriyle birlikte geliştirdikleri

orman idaresi genişleme programı, orman ürünlerinin pazarlanması, tomruk yol yapımı ve orman idaresi için gerekli altyapının sağlanması gibi çeşitli program ve projeler sayesinde de önemli ilerlemeler sağlanmış.

SÜRECEK

KAYNAKLAR:

– G-20 Ülkelerinde Kooperatifçilik, T:C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü yayını, 2015, Ankara.

– http://koop.gtb.gov.tr/ Erişim: 2.5.2020-23:32

– https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/kooperatifler-hakkinda-bilgiler/tarihce – Erişim:2.5.2020-23:21

– http://apelasyon.com/Yazi/889-ataturk-ve-kooperatifcilik, Erişim tarihi:03.04.2020-19:51