Geceleri birden kaşınmaya mı başladınız? Uyuz salgınından haberiniz var mı?

Evet, doğru okudunuz, UYUZ salgını, hem de birkaç yıldır tüm ülkede hatta tüm dünyada bu salgınla karşı karşıyayız. Eskiden daha çok askeri koğuşlar, yurtlar, bakım evleri, okullar gibi toplu yaşamın yoğun olduğu yerlerde rastlanan uyuz salgınları, son 3 yıldır artık evlerimizde, çok daha yakınımızda. Üstelik ilaçlara dirençli uyuz vakaları da mevcut.

Özellikle üniversite öğrencileri arasında yaygın olan ve internet sitelerinde paylaşım yapan pek çok kişi var. Birkaç tane dermatolog yada farklı hekimler dolaşıp, piyasadaki birçok ilacı kullanıp fayda görmeyen hastalar mevcut. Hatta tüm aile, çoluk çocuk uyuz şikyeti ile başvurabiliyor. İnternet paylaşımları arasında 'Evdeki eşyaları her gün temizliyorum, çarşafları, çamaşırları yıkıyorum, kaynatıyorum ilaçları da çok düzenli kullanıyorum ama yine de geçmiyor' diye yazanları görebilirsiniz.

Uyuz nedir? Bu konuda biraz bilgi vereyim.

Uyuz; Latince, Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen akarın (böcek) sebep olduğu tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Gözle görülemeyen ancak mikroskopla seçilebilen uyuz böcekleri insan derisini istila ederek hastalığa yol açarlar. Uyuz böceği deride tüneller açarak bu tünellerin içinde yaşar.

Hastalık İnsanlara Nasıl Bulaşır? Uyuz genellikle hasta olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın temas ile bulaşır. Kişiden kişiye genellikle 15-20 dakikalık bir sürede bile yakın temasla (aynı yatakta yatma, ele ele tutuşma gibi) bulaşabilir. Yatak takımı, giysi ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı uyuzun bulaşmasını ve yayılmasını kolaylaştırır.

Hastalığın Belirtileri Kaç Gün İçinde Ortaya Çıkar? İlk defa uyuza yakalanan bir kişide belirtilerin başlaması 2-6 hafta kadar sürebilir. Ancak daha önce uyuza yakalanan bir kişide, belirtiler genellikle maruz kaldıktan 1-4 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık belirtilerinin başlamadığı bu dönemlerde bile kişi uyuzu başkalarına bulaştırabilir.

Hastalığın Belirtileri Nelerdir? Uyuzun en önemli belirtisi şiddetli gece kaşıntısıdır. Kaşıntı, kişinin yatağa girip ısınması ile artar ve kişiyi uykudan uyandırabilecek şiddette iken gündüzleri daha hafiftir. Kaşıntı genellikle el parmak araları, el bileğinin iç yüzü, bilekler, koltuk altları, dirsekler ve kasıklarda görülmekle birlikte tüm vücutta görülebilmektedir. Hastalığın en belirgin bulgusu parmaklar arasında dalgalı kirli bir çizgi halinde görülen, uyuz böceğinin içinde yaşadığı, gri beyaz renkli, 1-10 mm uzunluğundaki tünellerdir. Kişilerde özellikle geceleri artan şiddetli kaşıntı ve deride görülen içi su dolu keseciklerin görülmesi uyuz şüphesini arttırır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında bir an önce hekime başvurulmalıdır.

Hastalığın Tedavisi Var Mıdır? Uyuz tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hasta ile beraber ev halkı ile kişiyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması olanların da tedavi edilmesi gerekir. Uyuzun belirtilerinin hemen başlamayacağı unutmamalıdır. Uyuzun belirtisi gece uyutmayan kaşıntılar, el parmakları arasında, el bileği ve karın bölgelerinde sivilce benzeri döküntüler. Bu belirtiler olmadan da uyuz kapmış olabiliyorsunuz, çünkü bu kaşıntılar 2-3 hafta sonra ortaya çıkıyor. O yüzden kaşıntı olsun olmasın, evdeki herkesin bu ilaçları kullanması zorunludur. Bu nedenle uyuz tedavisinin başarılı olabilmesi için uyuz hastası ile birlikte özellikle beraber yaşadığı ve uzun süreli yakın teması olan kişiler de hastalık belirtileri olup olmamasına bakılmaksızın tedavi edilmelidir. Hasta ve aynı yaşam ortamını paylaşan kişiler eş zamanlı olarak yani aynı anda tedavi olmalıdır. Tedavide kullanılan ilaçlar hekimin önerdiği şekilde, dozda ve sürede kullanılmalıdır. Tedavi olduktan sonra ölen böceklere ve böcek artıklarına karşı alerji nedeniyle kaşıntı 2-4 hafta daha devam edebilir, bu durum hastalık ile karıştırılmamalıdır. Dirençli uyuz durumunda ise, özel olarak eczanede yapılan ilaçlar ile yani kükürt ve katranla eczanede hazırlanan ilaçlar kullanılır. Bu ilaçların tek dezavantajları kötü kokmasıdır. Bu kükürt ve katranlı ilaçları cilde en az 3 gün üst üste sürmek ve 3 gün boyunca yıkanmamak gerekiyor. Bu dönemde, kokudan dolayı hastanın evde oturması daha uygun olur.

Hastalıktan Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır? Uyuz, insan vücudu dışında en fazla 3-4 gün canlı kalabilir. Dolayısıyla bir kişiden başka bir kişiye öyle hemen ufak bir tokalaşmayla, sadece az bir sarılma ile hemen geçmez. En az 15 dakikalık sıkı bir temas gerekir. Uyuzlu bir kişinin giysilerini, havlularını, yatağını kullanırsanız o şekilde de bulaşma şansı vardır. Bu durumlara dikkat edilmesi gerekir. Hastalığın önlenmesi ve kontrolü için uyuz olan kişi ile birlikte yaşayan kişilerin de aynı zamanda tedaviye alınması son derece önemlidir. Özellikle aile bireylerinin kaşıntısının olup olmamasına bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavi olması gerekir. Aynı anda tedavi uygulanmadığı takdirde hastalık kişiden kişiye bulaşmaya devam edecektir. Uyuz hastası ve evde beraber yaşadığı kişiler tarafından kullanılan giysiler, çarşaflar ve havlular en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir. Yatak takımları birkaç gün havalandırılmalıdır. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama en az üç gün saklanması ya da kuru temizlemeye verilmesi gerekmektedir. Ayrıca zemin ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile her gün temizlenmelidir.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın…