D Vitamini

Son günlerde sıkça karşılaştığım bir sorun D vitamini eksikliği. Nedir D vitamini, neden eksikliğini çok sık görmeye başladık gelin okuyalım.

Provitamin (yani vücuda dışarıdan alınıp çeşitli işlemlerden sonra vitamin haline dönüştürülen) şeklinde vücuda alınan D vitamini, deri altında UV ışınları ile aktifleşir. Kalsiyum ve fosforun emilimi ve kullanımıyla D vitamini aktive hale gelir. D vitamini, özel bir birimle (IU) ölçülür. 1 IU, 40 mikrogramdır.

D VİTAMİNİ NE İŞE YARAR?

• Bağışıklık sistemi
• Kalsiyum dengesi
• Fosfor dengesi
• Hücre farklılaşması
• İnsülin üretimi ve kan basıncı

D vitamini, kas zayıflığında, kalp atışının dengelenmesinde etkilidir, bağışıklık sistemini güçlendirir, tiroit fonksiyonları için gereklidir. Sindirim sisteminden kalsiyum emilimini özellikle bağırsaklarda artırır, kalsiyum bağlayıcı proteinlerin oluşumunu arttırır ve kemiklerde kalsiyum birikmesini sağlar. Kalsiyumun aktif taşınmasını hızlandırır.

Günlük D vitamini ihtiyacı yaşa göre değişiklik gösterir.

1 yaşına kadar bebekler için günde 40 IU tavsiye edilmektedir. 1 yaşından sonra herkes için (hamile ve emzikliler de dahil) 600 IU D vitamini, 65 yaşından sonra 800 IU tavsiye edilmektedir.

D vitamini eksikliğini nasıl anlayabiliriz?

Genellikle az güneş gören, soğuk ülkelerde yaşayan bireylerde, koyu ten rengine sahip olanlarda sık görülmektedir. Ülkemizde de genel olarak D vitamini seviyesi düşüktür.

Bazı insanlarda D vitamini eksikliği bulunmasına rağmen herhangi bir belirti görülmeyebilir. Bunun için kan tahlili yaptırmak önemlidir. Eksiklik, bazen yorgunluk, vücut ağrıları gibi bazı belirtilerle ortaya çıkabilir. Ciddi eksikliklerde kemik ağrısı ve yürümekte zorluğa neden olan kuvvet kaybı meydana gelir. Bağışıklık sisteminin görevini yerine getirememesiyle enfeksiyonlarda artış görülür. El ve ayak bilekleri, omuz eklemeleri ve parmaklarda ağrı, ruh halinde değişmeler, depresyon, baş ağrısı, saç dökülmeleri gibi belirtileri de bulunabilir.

Yetişkinlerde uzun süreli D vitamini eksikliği; kemik erimesi, kemik yapısında bozukluk, kas güçsüzlüğüne neden olur. Çocuklarda ise raşitizm adı verilen rahatsızlığa yol açabilir.

Raşitizm, çocuklarda genellikle uzun süreli D vitamini eksikliğinden dolayı kemiklerin yapısının bozulması ve zayıflaması olarak tanımlanır. Hastalık; büyüme geriliği, bacaklarda eğrilik, el ve ayak bileklerinde kalınlaşma, göğüs kemiğinin yapısının ve şeklinin bozulması gibi kemik yapısında kalıcı bozukluklara sebep olur. Hastalığın yetişkinlerde görülen şekline 'Osteomalazi' adı verilir.

Son yıllarda yapılan araştırmalarda D vitamini eksikliğinin insülin direncini tetiklediği ve kilo vermeyi zorlaştırdığı ortaya çıkmıştır. İnsülin direnci, genellikle fazla kiloya bağlı olarak ortaya çıkar. D vitamini eksikliğinde kişi, ideal kilosunda olsa dahi insülin direnci gözlenebilir.

D vitamini eksikliğinin yanında D vitamini zehirlenmesi de meydana gelebilir. Yorgunluk, iştah kaybı, kusma, baş dönmesi, kulakta çınlama, yüksek tansiyon, kalpte ritim bozukluğu, tedirginlik, aşırı susuzluk, aşırı idrara çıkma durumlarında zehirlenme de düşünülmelidir.

D Vitamini nelerde var?

D vitamininin bulunduğu besin kaynakları aşağıdaki gibidir;

• Morina balığı karaciğeri
• Ton balığı
• Somon
• Karaciğer
• Yumurta sarısı
• Mantar

Unutulmamalıdır ki D vitamini için en değerli ve en önemli kaynak güneştir. Güneş ışınları, vücuda alındıktan sonra doğal olarak D vitamini sentezlenir. Yaz aylarında yeterli miktarda güneş ışınlarından yararlanılmalıdır. Özellikle çocukların kemik gelişimi ve bağışıklık sisteminin düzenli çalışması için oldukça önemlidir.

Eksikliğine dair şüpheleriniz varsa mutlaka doktorunuza danışınız.