AİLE KONUTU

Aile konutu, Türk Medeni Kanunu gerekçesinde tanımlandığı üzere; eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir mekndır. Hukuki açıdan diğer taşınmazlardan ayrılan aile konutu tek olup, yayla ve tarla gibi taşınmazlar aile konutu olamamaktadır. Aile konutunun maddi ve manevi öneminin farkında olan kanun koyucu Türk Medeni Kanununun 194. maddesi ile ailenin oturduğu konuta özel düzenlemeler ve sınırlamalar öngörmüştür. Şöyle ki;

Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur. Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez. Ancak rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hkimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini, evlilik cüzdanı ve konutun aile konutu olduğuna dair muhtardan alacağı bir belge ile ilgili tapu müdürlüğünden isteyebilir. Eşlerden biri aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Yine burada da rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hkimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu, tapuda aile konutu şerhi konulmuş olduğu halde satılırsa, bu satış geçersiz olur. Rızası olmayan eş, TMK`nın 194. maddesine göre tapu iptal ve tescil davası açabilir ve bunun sonucunda, yapılan satış işlemi ve üçüncü şahıs üzerinde kayıtlı olan aile konutuyla ilgili tapu kaydı iptal edilir. Ancak yeni malik satıştan sonra rızası olmayan eşten onay (icazet) alarak geçersiz olan aile konutu satışını geçerli hale getirebilecektir.

Tapu Kütüğü`ne aile konutu şerhi konulmamış ve aile konutu üçüncü şahıslara satılmış ise; Üçüncü şahıs satın aldığı meskenin aile konutu olduğunu bilerek almış ise iyi niyetli sayılamayacağından bu satış da geçersizdir. Diğer eş sonradan onay vermezse ve dava açarsa, üçüncü şahıs üzerinde bulunan tapu kaydı iptal edilecek ve aile konutu aileye geri dönecektir. Üçüncü şahıs aile konutunu, aile konutu olduğunu bilmeden, tapu kaydına güvenerek, iyi niyetle satın almış ise, bu satış geçerlidir.

Aile konutuna ilişkin bu korumalar evliliğin bitimiyle sona erecektir. Boşanma halinde aile konutu eğer kiralık bir taşınmazsa, hkim tarafların sosyoekonomik durumlarına göre hangi eşin aile konutunda oturmaya devam edeceğine karar verir fakat aile konutu olan taşınmazın mülkiyeti eşlerdeyse bunun yerini aralarında sözleşme olmadığı takdirde yasal mal rejimi alır. Ölüm halinde ise sağ kalan eşin miras payı ve katılma alacağı yeterli ise bu haklara mahsuben aile konutu üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını talep edebilecek veya alacaklarına mahsuben oturma ve intifa hakkı taleplerinde bulunabilecektir.