Aliağa’yı ziyaret edecekler için seyahat kılavuzu

Aliağa, insanlık tarihinin en önemli uygarlıklarının kurulduğu Aiolis bölgesinde yer almaktadır. Bu bölge, antik dönemde önemli bir yerleşim yeri olarak kabul edilir ve Aliağa, bu tarihi mirası üzerinde taşımaktadır. Aiolis bölgesinde bulunan ve sayıları 30’u aşan Aiol kentleri arasında en büyük ve önemlileri Kyme, Myrina ve Gryneion’dur. Ve bu kentler Aliağa’nın ilçe sınırları içinde yer almaktadır.

Osmanlı döneminde, Aliağa bir çiftlik olarak kullanılmış ve zamanla küçük bir köy haline gelmiştir. Cumhuriyet dönemiyle birlikte ise tarım ve balıkçılığın önemli olduğu bir kasaba haline gelmiştir. Günümüzde ise Aliağa, endüstriyel bir merkez olarak öne çıkmıştır ve petrokimya, çelik, rafineri gibi sektörlerde önemli tesislere ev sahipliği yapmaktadır.

Aliağa’ya nasıl gidilir?

Aliağa’ya ulaşım konusunda çeşitli seçenekler mevcuttur. İşte Aliağa’ya ulaşım hakkında bazı bilgiler:

1. Özel Araç: İzmir’den Aliağa’ya özel araçlarla ulaşım oldukça kolaydır. D550 (E87) İzmir-Çanakkale Karayolu, Aliağa’nın içinden geçmektedir. Bu yol kullanılarak Aliağa’ya ulaşabilirsiniz. Ayrıca, 2020 yılında hizmete açılan Kuzey Ege Çevre Otoyolu da Aliağa’dan geçmektedir. Bu otoyol sayesinde İzmir merkezden Aliağa’ya daha kısa sürede ulaşım sağlanmaktadır.
2. Toplu Taşıma: Aliağa’ya toplu taşıma araçlarıyla da ulaşmak mümkündür. İzmir’den otobüs veya minibüslerle Aliağa’ya ulaşabilirsiniz. İzmir Otogarı’ndan kalkan otobüslerle Aliağa’ya rahatlıkla seyahat edebilirsiniz. Ayrıca, İZBAN hızlı banliyö sistemiyle de Aliağa’ya ulaşım sağlanmaktadır. İZBAN ile İzmir Alsancak İstasyonu’ndan Aliağa’ya 1 saatte ulaşabilirsiniz. İZBAN ayrıca İzmir Adnan Menderes Havalimanı’ndan doğrudan Aliağa’ya ulaşım imkanı da sunmaktadır.
3. Deniz Ulaşımı: Aliağa, deniz ticareti açısından önemli liman ve iskelelere sahiptir. Ancak şu ana kadar turizm amaçlı deniz ulaşımı mümkün olmamıştır. Aliağa’da bulunan Balıkçı Barınağı küçük teknelerin kullanımına yöneliktir. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın Aliağa’nın Yeni Şakran Beldesi’nde yat turizmi için bir marina yapma projesi bulunmaktadır.
4. Köyler ve Asfalt Yollar: Aliağa’nın tüm köylerine ulaşım sağlanmaktadır ve bu köylerin tamamının yolları asfaltlanmış durumdadır. Bu sayede Aliağa’nın farklı köylerini keşfetmek isteyenler kolaylıkla ulaşım sağlayabilirler.

Aliağa’da gezilecek yerler nereler?

Aliağa’da doğa ve yürüyüş severler için birçok güzel rota ve doğal alan bulunmaktadır. İşte Aliağa’da gezi rotaları ve doğal güzellikler:

1. YeniŞakran – Kapukaya Köyü – Aigai Antik Kenti – Köseler Köyü Yürüyüş Parkuru: Aliağa’dan başlayarak Kapukaya Köyü’ne kadar araçla ulaşılır ve buradan patika ve köy yollarını takip ederek Aigai Antik Kenti’ne kadar yürüyüş yapılır. Köseler Köyü’ne kadar toplam 11 km yürüyüş yapılarak gün tamamlanır.
2. Güzelhisar – Uzunhasanlar – Karakuzu Köyü Yürüyüş Parkuru: Bu parkurda Güzelhisar’dan başlayarak Karakuzu Köyü’ne doğru yürüyüş yapılır. Yayla mevkii, İbrahim Değirmeni, Yassıbelen gediği yolu takip edilerek Uçansu Şelalesi’ne ulaşılır. Yassıbelen düzlüğü, Bağlar deresi ve Kocadere yolu ile Kocadere köprüsüne kadar yürüyüş tamamlanır.
3. İnişli Çıkışlı Zor Parkur: Karakuzu Köyü’nden başlayarak Şahin Deresi Kayalığı, Karadere ağılları, Yassıbelen gediği yolu ve Uçansu Şelalesi’ne ulaşılır. Burada iple iniş yapılır ve yürüyüşe devam edilerek Kocadere köprüsüne kadar yürüyüş tamamlanır.
4. İnişli Çıkışlı Çok Zor Parkur: Bu parkurda Aliağa’dan Çıtak köyüne araçla ulaşılır. Çıtak’tan başlayarak Dumanlı Dağ Kuzey yamacını takip ederek Uçansu Şelalesi’ne ulaşılır. Yassıbelen düzlüğü, Bağlar deresi ve Kocadere yolu ile Kocadere köprüsüne kadar yürüyüş tamamlanır.

Su Uçuran Şelalesi: Aliağa, Manisa ve Menemen arasında bulunan Su Uçuran Şelalesi, doğa harikası bir şelaledir. 30 metre yükseklikten düşen şelaleye ulaşmak için patika yol takip edilmelidir. Şelale, dağcılık ve yürüyüş grupları tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.

Aliağa Kuş Cenneti: Güzelhisar Çayı etrafındaki Güzelhisar Deltası ve Aliağa’nın Plajlar Mevkii’nde bulunan Aliağa Kuş Cenneti, doğal yaşamın güzelliklerini gözlemlemek için ideal bir yerdir. Kuş Cenneti ve deltasında çeşitli kuş türleri bulunur ve kuş gözlemcileri ve doğa fotoğrafçıları tarafından sıklıkla ziyaret edilir.

Çakmaklı Köyü: Aliağa’ya bağlı bir köydür ve ilçe merkezine yaklaşık 30 km mesafededir. Özel araçla ulaşım genellikle 25-30 dakika sürer. Toplu taşıma araçlarıyla gitmek isterseniz 745 ve 756 numaralı Eshot hatlarını kullanabilirsiniz.

Çakmaklı, deniz kenarında konumlanmış bir köydür ve bölgenin tarihi ve turistik yerlerinden biridir. Sahili, muhteşem deniz manzaraları ve doğal güzellikleriyle Aliağa’da görülmeye değer bir köydür. Burası doğa ile iç içe, huzurlu bir ortamda kafa dinlemek için ideal bir yerdir. Ayrıca, sıcak yaz günlerinde denize girmek için de tercih edilebilir. Çakmaklı Köyü, keyifli doğa yürüyüşleri için de uygun bir ortam sunmaktadır.

Çakmaklı Köyü’nün sahilinde kumlu plajlar ve taşlık alanlar bulunur. Sakin ve temiz bir denize sahiptir, bu yüzden özellikle yaz aylarında sahil daha kalabalık olabilir.

Şakran:  Aliağa’da Yalı Caddesi üzerinde yer alır ve ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır. İzmir-Çanakkale Yolu üzerinden ortalama 20 dakikada ulaşılabilir. Toplu taşıma araçlarıyla gitmek isterseniz 837 numaralı Eshot hattını kullanabilirsiniz.

Şakran, doğal güzellikleri ve plajlarıyla Aliağa’nın turistik yerlerinden biridir. Sahil düzenlemeleriyle birlikte yürüyüş ve bisiklet parkurları gibi farklı olanaklar sunmaktadır. Şakran’ın sahilinden denize girmek ücretsizdir.

Aliağa Arkeoloji Müzesi: Aliağa’da Kazım Dirik mevkiinde yer almaktadır ve ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır. Deniz kenarında bulunur ve müzeye özel araçla ulaşım genellikle 15-20 dakika sürer. Toplu taşıma araçlarıyla gitmek isterseniz İZBAN hattını ve 837 numaralı Eshot hattını kullanabilirsiniz.

Kyme Arkeoloji Müzesi olarak da bilinen Aliağa Müzesi, 1995 yılında Aliağa Belediyesi ve Catania Üniversitesi iş birliğiyle kurulmuştur. Müzede, Kyme Antik Kenti’ndeki arkeolojik kazılardan elde edilen tarihi eserler sergilenmektedir.

*Aliağa Arkeoloji Müzesi’ni ziyaret ücretsizdir.

Güzelhisar: Aliağa’ya bağlı bir köydür ve ilçe merkezine 20 km uzaklıktadır. Özel araçla ulaşım genellikle 20-25 dakika sürer. Toplu taşıma araçlarıyla gitmek isterseniz 835 ve 837 numaralı Eshot hatlarını kullanabilirsiniz.

Güzelhisar Köyü, tarihi ve doğal dokusuyla dikkat çeken bir yerleşim yeridir. Doğa ve kültürel miraslarıyla görülmeye değer bir köydür. Doğa ile iç içe geçirebileceğiniz günlük bir gezi için tercih edilebilir. Ayrıca İzmirliler arasında hafta sonu kahvaltısı için de popüler bir seçenektir.

Aliağa Belediyesi tarafından inşa edilen Sosyal Tesis içinde restoranlar, balkonlar, özel teraslar, çocuk oyun alanları, köy pazarı ve gözleme evi gibi alanlar bulunmaktadır.

Tarihi camiler: Aliağa’da ziyaret edebileceğiniz camiler arasında Güzelhisar Köyü’nde bulunan Güzelhisar Aliağa Cami ve Güzelhisar Balaban Paşa Cami, ilçe merkezinde yer alan Aliağa Merkez Cami, Haciömerli Mahallesi’nde bulunan Eski Hacıömerli Cami ve Helvacı Yukarı Cami sayılabilir.

Aliağa, tarihi ve doğal güzelliklerinin yanı sıra Türk-İslam kültürünü yansıtan bu tarihi camilere de ev sahipliği yapmaktadır.

Aliağa’da tatil planlamak ve konaklama seçeneklerini gözden geçirmek için İzmir Aliağa Otelleri sayfasını inceleyebilirsiniz.

Bu rotalar ve doğal güzellikler Aliağa’da doğa severlere harika deneyimler sunmaktadır. Ancak herhangi bir yürüyüş parkuruna çıkmadan önce hazırlıklı olmak, hava koşullarını kontrol etmek ve güvenlik önlemlerini almak önemlidir.

Aliağa’nın nesi meşhur?

Helvacı Kilimi, Aliağa’nın geleneksel el sanatlarından biridir ve en az 500 yıllık bir geçmişi vardır. Bu kilim, Anadolu kilim türleri arasında özel bir yere sahiptir. Helvacı Kilimi, hem tüm dokuma tekniklerini içermekte hem de Helvacı bölgesine özgü desenleri barındırmaktadır. Helvacı beldesinde bulunan Halk Eğitim Merkezi tarafından düzenlenen dokuma kurslarıyla bu kilim geleneği yaşatılmaya çalışılmaktadır.

Helvacı kilimi, “Atkı Yüzlü Seyrek Motifli Cicim” dokuma tekniğiyle üretilir. Kilimde kullanılan atkı ve çözgü iplikleri genellikle aynı kalınlıkta ve renkte olurken, deseni oluşturan iplikler daha kalın olur ve desenlere kabartma bir görünüm kazandırır. Kilimde genellikle çapraz ve dikey çizgilerden oluşan küçük motifler kullanılır ve desen ipliği, ikinci sırada tamamlanan bir işlemle çözgü ipliklerini sarmaktadır. Atkılar, çözgüleri gizleyecek şekilde bol bırakılıp bastırılarak “atkı yüzlü” bir zemin oluşturulur ve motifler bu zemin üzerine dokunur. Bu dokuma tekniği, daha kalın ve dayanıklı kilimlerin elde edilmesinde kullanılır. İzmir-Helvacı yöresinin dokuduğu heybe, çuval, torba gibi kalın kilimler, bu tekniği en iyi şekilde yansıtan örnekler arasındadır.

Helvacı Kilimi, Aliağa’nın kültürel mirasının bir parçasıdır ve bölgedeki el sanatlarına özgü bir değer taşır. Dokuma kursları ve yerel inisiyatiflerle bu kilim geleneği yaşatılmaya devam etmektedir.

Aliağa’da ne yenir?

• Şevket-i Bostan Yemeği:  Aliağa’nın özgün ve lezzetli yemeklerinden biridir. Girit mutfağı kökenli olan bu yemek, Aliağa’da yerel halk ve göçmenler tarafından sıkça yapılmaktadır. Şevket-i bostan otu, doğada kendiliğinden yetişen ve temizlenmesi zahmetli olan bir yabani ottur. Dikenli yaprakları ve odunsu kökleri bulunur. Yemeklerde, dikenlerinden temizlenmiş dalları ve soyulmuş kökleri kullanılır. Şevket-i bostan otu, sağlık faydalarıyla da bilinir.

• Balık: Aliağa’nın deniz kenarında bulunan İskele bölgesi, eskiden beri balık yemeği için tercih edilen bir yerdir. İskele’deki restoranlar, taze ve lezzetli balıkları İzmir’den gelen misafirlere sunar. Aliağa’nın sanayileşmesiyle birlikte küçük bir kasaba olan İskele, hızla büyümüştür. Ancak hala Aliağa Balıkçı Barınağı ve kent çarşısında taze balık bulabileceğiniz mekanlar vardır. Aliağa’da balıkçılar, tuttukları balıkları restoranlarda ve balık satıcılarında müşterilere sunarlar. İzmir’den İZBAN ile kolaylıkla ulaşabilir veya özel aracınızla Aliağa’ya gelerek, bütçenize uygun ve lezzetli deniz ürünlerini tadabilirsiniz.

• Şakran Usulü Fırında Mercan: Aliağa’nın Şakran bölgesine özgü bir yemektir. Şakran, zeytinyağıyla ünlü bir bölgedir ve yemeklerde zeytinyağı önemli bir bileşendir. Şakran usulü fırında mercan balığı da bu bölgeye özgü bir lezzet sunar. Mercan balığı pulları kazınarak temizlenir ve içine defne yaprağı ve karabiber eklenir. Yeşil biberler kesilirken, domates ve soğan halkalar halinde doğranır. Zeytinyağlı malzemelerin bir kısmı tepsiye, diğer kısmı ise balığın üzerine yerleştirilir. Zeytinyağı balığın üzerine gezdirilir. Son olarak tuz eklenir ve yağlı kağıtla kapatılan tepsi, önceden ısıtılmış 180 derece fırında 40 dakika pişirilir. Bu şekilde hazırlanan Şakran usulü fırında mercan balığı, yerel bir lezzet olarak Aliağa’da tadılabilir.

• Pita böreği: Aliağa’nın Boşnak vatandaşlarının yoğun olarak yaşadığı Çakmaklı Köyü’nde yapılan bir börektir. Ayrıca Boşnak Böreği olarak da bilinir. El becerisi gerektiren bu börek, nesilden nesile aktarılan bir gelenektir. Genellikle ekşimik adı verilen lor peyniriyle veya ıspanaklı, patatesli, kabaklı harçlarla hazırlanır.

• Keşkek: yarma buğday ve etten yapılan geleneksel bir yemektir. Aliağa’nın başta Güzelhisar Köyü olmak üzere köylerinde yaygın olarak bilinir. Düğünler, bayramlar, asker uğurlamaları ve etkinliklerde sıkça yapılır. Buğday bir gün öncesinden ıslatıldıktan sonra sabah saatlerinde büyük kazanlarda kaynatılmaya başlanır. Buğdaylar ve etler kazanın içinde tokmaklar yardımıyla dövülerek iyice eritilir, bu sürece “keşkek dövmek” denir. Geleneksel olarak düğün aşçıları tarafından imece usulüyle yapılır. Keşkek dövme işlemi sonucunda etler ve buğday birbirine karışır ve yemeğin içinde erir. Uzun süre ve güçlü bir şekilde dövüldüğünde daha iyi bir lezzet elde edildiği söylenir.

Aliağa’da bulunan antik kentler

Gryneion Antik Kenti 

Apollon mabedi ile ünlü bir kent olarak bilinir. Ancak kentin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Strabon’a göre, Batı Anadolu’daki en ünlü Apollon mabedlerinden biri buradadır. Gryneion’un tarih boyunca ismi M.Ö. 5. yüzyılda Atina Deniz Birliği üyesi olarak geçmiştir. Yazılı kaynaklara göre, Gryneion başlangıçta birliğe gelirinin 1/6’sını talent olarak vergi olarak ödemiştir. Daha sonraki yıllarda bu vergi oranı 1/3’e yükseltilmiştir.

M.Ö. 5. yüzyılın sonunda Atina, Peloponnessos savaşlarında Sparta’ya yenildi ve Anadolu’daki gücünü Perslere kaptırdı. Bu durumda Gryneion, Pers Satrabına yıllık 50 talent vergi vermeye başlamıştır. Perslerin bölgedeki egemenliği M.Ö. 335’e kadar devam etmiştir. İskender, Anadolu seferine çıkmadan önce Makedonyalı komutanı Parmeion’u ön hazırlık ve köprü başı kurması için Gryneion’a göndermiş, Parmeion ani bir baskınla kenti ele geçirip yakmış ve halkını esir almıştır. Böylece Gryneion’un bağımsızlığı sona ermiş ve Helenistik dönemde Myrina’ya bağlanmıştır. Bundan sonra kentin adı, Apollon kutsal alanı nedeniyle tarihte sık sık anılmıştır.

Roma döneminde kent önemini yitirmiş ve Myrina’ya bağlı bir tapınak yeri haline gelmiştir. Artık Apollon tapınağıyla ilişkilendirilen bir kehanet yeri olarak anılmaya başlamıştır.

Kyme Antik Kenti

12 Aiol Kenti arasında en büyük olanıdır ve Aliağa’nın Çakmaklı Köyü yakınlarında bulunur. Nemrut Körfezi’nde konumlanmıştır. Kyme, Strabon’a göre “Fricio Locrico” adlı bir kavim tarafından kurulmuştur. Kentin kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, “Pelasgiler”e atıfta bulunulması, Anadolu kıyılarında kurulmaya başlayan ilk merkezleri akla getirmekte ve Myrina ile aynı kuruluş tarihine dayandırılarak M.Ö. 1046 yıllarına tarihlendirilmektedir.

Ancak, Kyme’nin tarihçesi hakkında kesin bilgilere sahip olmak zordur. Antik dönemde önemli bir liman kenti olan Kyme, M.Ö. 8. yüzyılda İyonyalılar tarafından kolonileştirilmiş ve Lidya Krallığı’nın egemenliği altına girmiştir. Daha sonra Pers İmparatorluğu’nun kontrolüne geçmiş ve Perslerin batı Anadolu’daki önemli kentlerinden biri haline gelmiştir.

Helenistik dönemde ise Kyme, Büyük İskender’in seferleri sonucunda Makedonya Krallığı’nın egemenliğine girmiştir. Roma İmparatorluğu döneminde de kent önemini sürdürmüş ve zenginleşmiştir. Ancak zamanla limanının dolması ve bölgedeki depremler nedeniyle kent gerilemeye başlamıştır.

Günümüzde Kyme Antik Kenti’nin kalıntıları, Aliağa yakınlarında ziyaretçilere açıktır. Bu kalıntılar arasında tiyatro, agora, hamam ve surlar yer almaktadır. Kyme Antik Kenti, tarih ve arkeoloji meraklıları için önemli bir turistik mekan olarak kabul edilmektedir.

Aigai Antik Kenti

Aliağa’nın yaklaşık 30 km yakınında bulunan ve Nemrut Kale olarak da bilinen bir antik kenttir. Herodot’un bahsettiği Batı Anadolu’daki 12 Aiol kentinden biridir. Kent, çevreye hakim bir konumda bulunan kayalık bir tepe üzerine kurulmuştur ve tarihi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanmaktadır. M.S. 17 yılındaki bir depremde büyük ölçüde hasar görmüş ve onarım görmüştür. Hellenistik dönemde ise önemli bir ticaret merkezi olduğu bilinmektedir.

Aigai Antik Kenti, 2004 yılından itibaren kapsamlı kazı çalışmalarına tabi tutulmaktadır. Özellikle 2018 yılında Vomitorium (Tiyatro Giriş Binası) bölgesinde kazılar gerçekleştirilmiştir. Kentin surları, arazinin durumuna bağlı olarak inşa edilmiştir. Surların içinde üç katlı agora, meclis binası, teras duvarlı stadyum, tiyatro ve Demeter Tapınağı gibi kalıntılar bulunmaktadır.

Aigai Antik Kenti’nin arkeolojik kazıları, Aliağa Belediyesi tarafından 2020 yılından bu yana desteklenmektedir. Bu çalışmalar, kentin geçmişini ve kültürel değerlerini gün yüzüne çıkarmak amacıyla yürütülmektedir. Kentin kazılarına devam edilerek, daha fazla bilgi ve kalıntıların ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Aigai Antik Kenti, bölgedeki tarih ve arkeoloji severler için önemli bir turistik ve kültürel mekan olmayı sürdürmektedir.